Σαν σήμερα -27 Απρίλη 1974, πριν 49 χρόνια, εκεί στα τέλη της χούντας- «πήγα φαντάρος» και παρουσιάστηκα στο 6ο Σύνταγμα Πεζικού, στην Κόρινθο. Παρουσιάστηκα στις 27 Απρίλη 1974 και απολύθηκα στις 12 Νοέμβρη 1976, μετά από 30 μήνες και 16 μέρες φυλακή, σύνολο 929 μέρες φαντάρος: Κόρινθος (Κέντρο Εκπαίδευσης), Θήβα (Κέντρο Εκπαίδευσης Πυροβολικού για Λοχίας Διαβιβαστής), Άργος Ορεστικό (149 ΜΜΒΠ στην περίοδο της επιστράτευσης), Καπανδρίτι (Μονάδα αντιαεροπορικών πυραύλων HAWK εδάφους – αέρος), Θεσσαλονίκη – Άσσηρος (μεταφέρθηκε η μονάδα από το Καπανδρίτι στην Άσσηρο)
929 αξέχαστες μέρες της νιότης. Στρατεύτηκα 20χρονος, ανάμεσα στην εφηβεία και την ωριμότητα, να χτυπιέσαι «μεταξύ σφύρας και άκμονος» στο ζενίθ της κυριαρχίας του μιλιταρισμού στη χώρα μας, την αβεβαιότητα της χρονικής συγκυρίας, το τέλος της χούντας, την αρχή της μεταπολίτευσης με τις ραγδαίες πολιτικές εξελίξεις, τα δραματικά γεγονότα στην Κύπρο, την επιστράτευση και την πολεμική αντιπαράθεση με την Τουρκία, και με τις έντονες προσωπικές εσωτερικές αναζητήσεις και τους συναισθηματισμούς, την καταπίεση και την αδικία.
Ήδη είχα επιλέξει την πολιτική «στράτευση» στην αριστερά. Μαθητής ακόμα στο Γυμνάσιο Καρπενησίου, με πλησίασαν αριστεροί φαντάροι της ΜΟΜΑ. Το καλοκαίρι του 1972, όταν έκανα φροντιστήριο στην Αθήνα για τις Πανελλαδικές Εξετάσεις, ήρθαν και με βρήκαν και μου έδωσαν το βιβλίο «ΣΤΟΙΧΕΙΩΔΕΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ – ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΟΥ ΥΛΙΣΜΟΥ» του George Politzer με ερωτήσεις και απαντήσεις, που με βοήθησε να κατανοήσω την αριστερή φιλοσοφία και σκέψη. Δεν ξεχνάω:
Την πρώτη μέρα που «παρουσιάστηκα» στο στρατό∙ τα επισκεπτήρια στην Κόρινθο – που εγώ δεν είχα κάποιον να έρθει∙ το τραγούδι «λίγο ακόμα θα ιδούμε» στα μεγάφωνα του στρατοπέδου του Γιάννη Μαρκόπουλου με την Μέμη Σπυράτου, σε ποίηση Σεφέρη [https://www.youtube.com/watch?v=f5zHnhLMXZk].
Την Εθνική Ηθική Διαπαιδαγώγηση(ΕΗΔ) στο θεατράκι του στρατοπέδου στη Θήβα, που αρνιόμουνα να ακούω τις βλακείες τους κι εγώ έγραφα στο γόνατο ποιήματα σε ένα μικρό δεφτέρι∙ την είδηση της επίθεσης της Τουρκίας στην Κύπρο και την κήρυξη της επιστράτευσης – ήμουνα με 24ωρη άδεια στη Μακρακώμη και επέστρεψα με το τρένο στη Θήβα∙ τις πρώτες βραδιές της επιστράτευσης στην Θήβα στο χώρο της διασποράς∙ την μετάθεσή μου «σε άγνωστη μονάδα και τόπο», πρώτα στο Αμύνταιο και μετά στην Καστοριά στο χώρο της διασποράς της 149 ΜΜΒΠ σε σκηνές στις όχθες του Αλιάκμονα κοντά στο χωριό Κορομηλιά∙ το γεμάτο με τη γεμιστήρα TOMSON για μαξιλάρι στο σκηνάκι∙ τις πορείες των τελευταίων επίστρατων μπροστά στο διοικητήριο της μονάδας φωνάζοντας «το ‘πε, το ‘πε», «το είπε» δηλαδή «ότι θα απολυθούμε»∙ την Πρωτοχρονιά του 1975 που έχασα όλα μου τα λεφτά στα χαρτιά, πόσα πολλά… όσα παίρναμε ως φαντάροι, νομίζω πρέπει να ήταν 112 δραχμές το μήνα για τους λοχίες και 98 δραχμές για τους φαντάρους∙ το ότι είχα 6 μήνες να πάρω τηλέφωνο τους γονείς μου.
Την εφημερίδα «ΑΥΓΗ» κάτω από το μαξιλάρι μου στο θάλαμο τις πρώτες μέρες της μεταπολίτευσης∙ τις πλαστογραφίες της υπογραφής του διοικητή της Πυροβολαρχίας ανθυπασπιστή Σιμιτζή υπογράφοντας με μεγάλο ρίσκο άδειες εξόδου και διανυκτερεύσεις στους φαντάρους∙ τη βολή πυροβολικού στο Βίτσι με μισό μέτρο παγωμένο χιόνι και τον νυχτερινό ύπνο, μεθυσμένος μετά από τσιπουροκατάνυξη στο χωριό, με τα πόδια έξω από το ατομικό σκηνάκι στο χιόνι∙ την μετάθεσή μου στην 181 ΜΚΒ HAWK στο Καπανδρίτι και την μετακίνηση της μονάδας οδικώς -με μια διανυκτέρευση στο στρατόπεδο στη Λάρισα- για την Άσσηρο της Θεσσαλονίκης συνοδηγός στο ΡΕΟ με οδηγό τον Βαγγέλη Κακαριάρη από το Πέτα της Άρτας.
Τις 80 μέρες «κράτηση» γιατί «δεν ήμουνα καλός λοχίας» – δεν μπορούσα να επιβληθώ στους φαντάρους και έκανα μόνος μου σχεδόν όλες τις αγγαρείες∙ το επεισόδιο με την ΕΣΑ στην Κατερίνη όταν έκανα ωτοστόπ στην άδεια, γιατί δεν είχα λεφτά, και τις 10 μέρες φυλακή γι’ αυτό∙ τις 5 μέρες φυλακή γιατί δεν ήταν καθαρή η τουαλέτα του ταγματάρχη και μια μέρα φυλακή, γιατί βρέθηκε μια γόπα μέσα στο θάλαμο∙ τις μπουρδελότσαρκες στα Λαδάδικα της Θεσσαλονίκης∙ το διάβασμα στον πίνακα του αμφιθεάτρου των αξιωματικών στο Διοικητήριο, που είχα την ευθύνη της συντήρησης, για να δώσω εξετάσεις στο Πανεπιστήμιο και την άρνηση επανειλημμένα του διοικητή να μου δώσει άδεια για να δώσω εξετάσεις, γιατί «δεν ήμουνα καλός λοχίας» – τελικά μου δόθηκε η άδεια και έδωσα εξετάσεις στη Λάρισα για να περάσω στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο, την τότε ΑΣΟΕΕ.
Τους καυγάδες με τους συντρόφους του “δογματικού” ΚΚΕ -έτσι το έλεγα τότε- στο χώρο των γεννητριών, που έκαναν θόρυβο, για να μην μας ακούει κανείς∙ τα ολοήμερα παιχνίδια σκάκι στην αποθήκη με τον σύντροφο αποθηκάριο Νίκο Ζευγώλη από τη Νάξο∙ την πολύωρη ορθοστασία, σε παράταξη, περιμένοντας τον υπουργό Στρατιωτικών Αβέρωφ για επιθεώρηση∙ τον πολυήμερο πονόδοντο και την πρώτη εξαγωγή δοντιού από τον στρατιωτικό οδοντίατρο.
Τα σύννεφα των κουνουπιών από τα έλη του Λαγκαδά και τους κατάμαυρους τοίχους στο φυλάκιο στην Πύλη, που τα σκοτώναμε με το καπέλο∙ το μεθύσι που έκανα το Πάσχα του 1975 μέσα στο στρατόπεδο με τα ψημένα αρνιά στους λάκκους και τους εκατοντάδες επισκέπτες πολίτες∙ την «επ’ αόριστον» αναστολή των απολύσεων γιατί ήμασταν σε επιφυλακή λόγω του ότι μπαινόβγαινε το τουρκικό ωκεανογραφικό ΧΟΡΑ στο Αιγαίο, τότε που ένας φαντάρος ουρλιάζοντας απείλησε τους αξιωματικούς στο διοικητήριο με την ξιφολόγχη και όλοι, όσοι ήμασταν να απολυθούμε μετά από 28 μήνες θητεία, πάθαμε ένα τραλαλά. Δεν θα ξεχάσω που πήγα να τρελαθώ – μου έμεινε ένα “τικ” ανεβοκατεβάζοντας το τζόκεϊ και κλωτσώντας διαρκώς πέτρες στους δρόμους του στρατοπέδου.
Τελικά απολύθηκα στις 12 Νοέμβρη. Έφυγα χωρίς να κοιτάξω πίσω, σέρνοντας τα πόδια μου κυριολεκτικά για να πάω στην Εθνική Οδό να πάρω το λεωφορείο, αφού πρώτα ο λοχαγός Μουμούρης, που έβγαζε την υπηρεσία των λοχιών, αστειευόμενος μου είπε να επιστρέψω στις 15 του μήνα, γιατί ήμουνα λοχίας υπηρεσίας στην πύλη του στρατοπέδου…
Αυτά και τόσα πολλά ακόμα, που δεν ξεχνιούνται με τίποτα, γιατί πραγματικά ήμουνα στον πυρήνα του ρητού: «εκεί που τελειώνει η λογική αρχίζει ο στρατός». Κι αυτό ποτέ δεν μπόρεσα να το χωνέψω και να το αποδεχτώ.
Βρισκόμαστε στην άκρη της σιωπής
Στο περιθώριο μιας απλής παρεμβολής
της νομικής προώθησης στη ζωή μας
Βρισκόμαστε στη γραμμή ανακωχής
της νεανικής μας επανάστασης
και της κοινωνικής αλληλεξάρτησης
Εκεί που κοντράρει η ατομικότητα
στο ρηθέν «θηρίον ή θεός»
Αντίδραση μηδέν
Βρισκόμαστε σε μια κατάσταση πολιορκίας
ή ψυχολογικής παραλυσίας
Μας απομένει το αποτέλεσμα
Η ολοκλήρωση
όπως ο καθένας τη νιώθει
[«Στη σκιά της παπαρούνας» σελ 33]