Διακοπές στη Ζάκυνθο
(Προδημοσίευση από το περιοδικό ΡΑΠΟΡΤΟ)
Του Γιάννη Παρασκευόπουλου*
Η ματιά του επισκέπτη είναι σίγουρα διαφορετική. Αλλο να ζεις καθημερινά ένα τόπο και άλλο να τον βλέπεις για πρώτη φορά, με μόνο εφόδιο πληροφορίες φίλων και δυο τρία πράγματα που έχουν μείνει από παλιά και πρόσφατα διαβάσματα.
Η πρώτη λοιπόν ματιά από το πλοίο ήταν σχεδόν μαγευτική: ήρεμα τοπία, πολύ πράσινο και μια πόλη σε μέγεθος ανθρώπινο. Η άλλη όψη όμως είναι το «φρύδι» στην πλαγιά του Σκοπού, όπου το απογυμνωμένο σεληνιακό τοπίο τραβάει επίσης το βλέμμα για να θυμίσει ότι η Ζάκυνθος βρίσκεται και αυτή σε δρόμο «ανάπτυξης»
Για πολλούς είναι η προσπάθεια να βγάλεις λεφτά, θυσιάζοντας ό,τι αξιόλογο έχεις.
Η εμπειρία όμως δείχνει ότι στη χώρα μας και ειδικά στον τουρισμό, αυτού του είδους η ανάπτυξη δεν μπορεί να έχει μέλλον: αν είναι να προσφέρουμε μόνο ήλιο και παραλίες για 2-3 μήνες το καλοκαίρι, υπάρχουν αρκετοί τέτοιοι τόποι στη Μεσόγειο. Το πρόβλημα είναι ότι, μέχρι να το καταλάβουμε, θα έχουμε ήδη χάσει όλα όσα μπορούν να στηρίξουν ένα βιώσιμο τουρισμό: τα άθικτα τοπία, το προστατευμένο περιβάλλον, την πολιτιστική ταυτότητα και κληρονομιά.
Σκέφτομαι πόσο πιο ελκυστικές θα ήταν οι παραλίες της Ζακύνθου, αν δεν ήταν τόσο στενά πολιορκημένες με ενοικιαζόμενα, ξενοδοχεία και μαγαζιά.
Στον κάμπο, αλλά και στις πλαγιές των βουνών το βλέμμα σκοντάφτει παντού σε οικοδομές, τι θα έχει μείνει σε λίγα χρόνια από το τοπίο της Ζακύνθου αν η τάση αυτή συνεχιστεί;
Συμβολική για το σταυροδρόμι που βρίσκεται το νησί, είναι νομίζω η διακοπή λειτουργίας του Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου. Όσο και αν η θηλιά προέρχεται από «το κράτος των Αθηνών» και τις κυβερνήσεις του, τα μικροσυμφέροντα που είδαν το πρόβλημα σαν ευκαιρία για αυθαιρεσίες κάθε είδους είναι βαθιά ριζωμένα στην τοπική κοινωνία. Αυτό που δεν έχει όμως συνειδητοποιηθεί, είναι ότι οι λάθος επιλογές θα είναι μη αναστρέψιμες. Αρκεί να θυμηθούμε πόσο δύσκολα διορθώνεται σήμερα η αποκοπή της πόλης από την αρχιτεκτονική της κληρονομιά, συνέπεια πρόχειρων και βιαστικών επιλογών στην ανοικοδόμηση μετά τους σεισμούς του 1953.
Το άλλο που με εντυπωσίασε στη Ζάκυνθο, είναι ο κάμπος της. Ως τώρα δεν είχα συναντήσει άλλο νησί με τόσο εκτεταμένο πεδινό τμήμα. Όμως η Ζάκυνθος φαίνεται να έχει με τον κάμπο την ίδια σχέση που έχει η Αθήνα με τα Μεσόγεια: απλά ως χώρο για νέα οικόπεδα και διάσπαρτη επέκταση της πόλης. Έτσι όμως το αυτοκίνητο γίνεται αναγκαστικός αχώριστος σύντροφος, οι εξοχικοί δρόμοι παγίδες θανάτου(ακόμα θυμάμαι την αίσθηση από την αφίσα για την κινητοποίηση των νέων για τα τροχαία) και η πόλη εστία κυκλοφοριακής ασφυξίας.
Και να σκεφτεί κανείς ότι μια τόσο επίπεδη πόλη (και ένα τόσο επίπεδο νησί) θα ήταν ιδανική για το ποδήλατο. Σ’ αυτό η Ζάκυνθος θα μπορούσε να ήταν μια δεύτερη Κως, όμως είναι αμφίβολο αν το έχει καν σκεφτεί. Στην πόλη έψαξα απεγνωσμένα να νοικιάσω ποδήλατο αλλά αυτό στάθηκε αδύνατον. (Τελικά την ημέρα που έφευγα ανακάλυψα κάποιον στη Φανερωμένη, που είχε ποδήλατα, χωρίς όμως να φαίνεται σε καμία επιγραφή) Αλλά και η δημόσια συγκοινωνία φάνηκε να έχει πολλά κενά, καθώς οι συνδέσεις του ΚΤΕΛ ελάχιστη σχέση έχουν με τις ανάγκες του επισκέπτη.
Για το τέλος κρατώ κάποιες σκέψεις για την προοπτική νησιού. Η Ζάκυνθος είναι προικισμένη όχι μόνο για τον κοντόφθαλμο μαζικό τουρισμό, αλλά και για τις εναλλακτικές προτάσεις που έχουν λειτουργήσει με επιτυχία σε άλλες περιοχές, από τη Δαδιά ως τις Πρέσπες και από την Αλλόνησο ως την Ύδρα. Στην Ζάκυνθο γνώρισα από κοντά ανθρώπους που ήδη αγωνίζονται για μια διαφορετική πορεία του νησιού τους, και εύχομαι ολόψυχα να το πετύχουν.
* Ο Γιάννης Παρασκευόπουλος είναι Νομικός μέλος της γραμματείας των οικολόγων Πράσινων