Ας μη ξεχνάμε, η σύγχρονη κοινωνία, σε όλα τα επίπεδα, είναι μια άκρως ανταγωνιστική κοινωνία, με αντίρροπα συμφέροντα και επιδιώξεις. Όλοι μας κάπου νιώθουμε ότι είμαστε αντίθετοι. Τα συμφέροντα έχουν σαν βάση την έννοια της οικονομίας. Η ισορροπία είναι μια διαρκής προσπάθεια∙ και συνεχώς βαδίζουμε στην κόψη του ξυραφιού, στα όρια της αντοχής ή της κατάρρευσης.
Όλων δεσπόζει η σημαντικότερη ανταγωνιστική/αντιθετική έννοια και είναι αυτή της βιωσιμότητας ή μη βιωσιμότητας∙ η οικονομική, κοινωνική και οικολογική βιωσιμότητα από το νοικοκυριό, την επιχείρηση, τα κράτη, ως τη φύση, τη φύση ως οικοσύστημα και ως τοπίο. Ειδικά «η σχέση του ανθρώπου με τη φύση είναι μια διαλεκτική και ανταγωνιστική σχέση» όπως έλεγε ο Μαρξ. Η έξαρση αυτών των φαινομένων οδηγεί σε μορφές βίας.
Πρέπει να κατανοήσουμε ότι όλες οι μικρές και οι μεγαλύτερες συγκρούσεις, καθημερινές και χρόνιες, οι βίαιες συγκρούσεις, δεν είναι παρά έκφραση αυτής της ανταγωνιστικής σχέσης των αντιθέτων. Και το ερώτημα είναι: πώς μπορεί να μειωθεί – όχι να εξαλειφθεί – αυτός ο φαύλος κύκλος των ανταγωνιστικών σχέσεων; Πώς μπορεί να εξασφαλιστεί η βιωσιμότητα; Η δική μου σκέψη/πρόταση δεν μπορεί παρά να εμπεριέχει τη λέξη της δημοκρατίας, της ελευθερίας, της αποκέντρωσης και της αυτοδιοίκησης, της τοπικοποίησης, της αλληλεγγύης και του «μικρού» -«το μικρό είναι όμορφο», όσο και αν ακούγεται ως ουτοπία.
Αυτά που συμβαίνουν σήμερα δεν είναι παρά στον αντίποδα αυτών των σκέψεων.
Σ. Σ.