Ο καθένας μας μπορεί να κάνει μια πλούσια περιγραφή της πορείας του εργατικού κινήματος στους δύο τελευταίους αιώνες, κατά τους οποίους οι αγώνες των εργαζομένων γιγαντώθηκαν σε Ευρώπη και Αμερική και πέτυχαν μια σειρά από κατακτήσεις: από το 8ωρο μέχρι συνδικαλιστικά, ασφαλιστικά και συνταξιοδοτικά δικαιώματα.
Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει τους εργατικούς αγώνες του μέλλοντος. Όλα δείχνουν ότι η κοινωνία μας θα συνεχίσει να είναι ταξική και ανταγωνιστική. Η διάλυση όμως σήμερα του κοινωνικού κράτους, τα ποσοστά της ανεργίας, η πολλαπλή κρίση που μαστίζει την κοινωνία μας και η άγρια επίθεση στα εργασιακά δικαιώματα, δείχνουν επίσης ότι οι αγώνες θα είναι σκληροί.
Θα μου επιτρέψετε μια προσωπική εκτίμηση. Οι αγώνες για μια βιώσιμη κοινωνία και οικονομία, με δίκαιη κατανομή του πλούτου, οδηγούν αντικειμενικά στην αλλαγή του τρόπου παραγωγής και κατανάλωσης και σε μεγάλες αλλαγές στον τρόπο ζωής. Πρέπει να αντιληφθούμε ότι αυτός ο καταναλωτικός τρόπος ζωής, η κατασπατάληση των φυσικών πόρων σε συνδυασμό με τη αλματώδη αύξηση του πληθυσμού της γης, δεν μπορεί να συνεχιστεί. Σ’ αυτές τις συνθήκες το σίγουρο είναι ότι δεν μπορεί να υπάρξει «προνομιούχα τάξη», αλλά η διαχείριση της πραγματικότητας προϋποθέτει μια κοινωνία συνεργασίας και καθολικής αλληλεγγύης.
Γι’ αυτό επαναλαμβάνω αυτό που έχω γράψει και άλλες φορές, ότι οι προοδευτικές σκέψεις για μια καλύτερη κοινωνία για όλους, ενσωματώνονται σήμερα και διευρύνονται στα πλαίσια της οικολογικής σκέψης. Ένα καινούργιο ΠΡΑΣΙΝΟ «ΚΕΦΑΛΑΙΟ» του G(reen) Marx είναι απαραίτητο. Η βασική αντίθεση στην κοινωνία ανάμεσα στην «εργασία και το κεφάλαιο», που επικαλείται η αριστερά, πρέπει να περάσει στο: «βιωσιμότητα ή μη βιωσιμότητα»∙ και το αίτημα για τη δίκαιη κατανομή του πλούτου να γίνει με βασικό κριτήριο το οικολογικό αποτύπωμα, την αποκέντρωση και την τοπικοποίηση. Η εξέλιξη αυτών των αναγκών και η πορεία του πλανήτη, η εξέλιξη της επιστήμης και των ιδεών, πρέπει να ενιαιοποιηθούν σε μια άλλη φιλοσοφική σκέψη και παιδεία, με αντίστοιχη πολιτική και πρακτική για τη ζωή.
Στέφανος Σταμέλλος