Ο καλλιτέχνης δεν είναι πια εδώ!
(για τον Κυριάκο Μεταξωτό)
΅ΆΧαίρετε! Χαίρειν διΆ οστις δύναται και ξυντυχία μη τίνι θνητώνΆΆ
(Χαίρει όποιος από τους ανθρώπους μπορεί να ζει χαρούμενος
χωρίς να τον βαραίνει ο πόνος)
Έτσι τελειώνει η τραγωδία του Ευριπίδη ΅ΆΗλέκτραΆΆ
— Σάββατο 12-9-09. Έξω ψιχαλίζει. Να τώρα βρέχει, βρέχει δυνατά! Ο ήλιος διασπά τον σκοτεινό ορίζοντα και λάμπει στον καθαρό ουρανό γεμίζοντας με τις φωτεινές δέσμες του μέσα από τα μικρά παράθυρα. Μετά ξαναχάνεται κι επιστρέφει η σκοτεινιά του γκρίζου καιρού. Ο ήχος της ζωηφόρου βροχής σκεπάζει τους ψαλμούς στην παμπάλαια εκκλησία του Προσκυνήματος.
΅ΆΜακαρία η οδός ην πορεύεις σήμερον…ΆΆ.
΅ΆΓιέ μου! … γιέ μου! Αχ! Παλικάρι μου!…άχου! παιδί μου!ΆΆ
— Πίσω στον χρόνο του 1990. Φίλε, άκου με: το θέατρο είναι η ίδια η ζωή! Δεν υπάρχει άλλος δρόμος να βρεις τι κρύβει η ψυχή των ανθρώπων και τι είναι η ζωή μας από το να βλέπεις, να ακούς, και πιο πολύ να παίζεις στο Θέατρο!
΅Ά Εστιν ουν τραγωδία, μίμησης πράξεως σπουδαίας και τελείας, μέγεθος εχούσης, ηδισμένω λόγω…ΆΆ
—Στην Αθήνα, πήγα να σπουδάσω θέατρο στην σχολή Χατζίσκου. Ζούσαμε πολλοί Αντιμαχίτες μαζί σ ένα διαμέρισμα. Ο Νίκος (+Ν. Βασιλείου), φοιτητής της γεωπονικής, κάθε απόγευμα ζητούσε και κλινόταν σε ένα δωμάτιο όπου απήγγελνε ολόκληρα αποσπάσματα από την ΅ΆΑντιγόνηΆΆ του Σοφοκλή. Τον άκουγα μαγεμένος! Οι άλλοι συγκάτοικοι πήγαιναν στις συνηθισμένες τότε πολιτικές συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις, που εγώ τις έβλεπα σαν ατελείς και απεγνωσμένες θεατρικές πράξεις. Με συγκινούσε αφάνταστα η απαγγελία των τραγικών, αν και εγώ λάτρευα τον Αριστοφάνη με την κατεδαφιστική του κριτική στους πάντες και στις συνήθειες της εποχής του!
–΅ΆΓιατί δεν έρχεσαι στην σχολή μου ρε Νίκο; Τι δουλειά έχεις με την γεωπονική;ΆΆ
–΅ΆΓιατί αυτό θέλει ο πατέρας μου. Απορώ όμως πως εσύ κατάφερες να πείσεις τους δικούς σου!ΆΆ
–΅ΆΤα θεατρικά κείμενα που διάβαζα από μαθητής, με οδήγησαν στην σκέψη ότι όλα είναι δυνατά στην ζωή. Στο θέατρο αυτό είναι κανόνας: το αδύνατο να γίνεται δυνατό! Τι να μου πει ο πατέρας μου;ΆΆ
—Κάναμε και οι δυο θέατρο, μαθαίναμε την θεατρική τέχνη, όχι γιατί πιστεύαμε πως αυτό μπορεί να φτιάξει τον κόσμο, ή ότι μας εξασφαλίζει επαγγελματικά, αλλά γιατί κατάφερνε να μας μεταφέρει σε ένα κόσμο ελευθερίας! Γιατί το θέατρο και η τέχνη έχουν την ικανότητα να μας φέρνουν κοντά στην ανθρώπινη φύση, στα ένστικτα, στα πάθη, στα κίνητρα, στις πηγές της αλήθειας! Την ζωή θα την παλεύαμε αλλιώς.
—Μετά τις σπουδές του συγκρούστηκε με τα κυκλώματα που ελέγχουν την θεατρική παραγωγή και εμπορία. Γύρισε με το αίσθημα πως είναι δυνατό να συνεχίσει να κάνει την τέχνη του ζωή, μέσω μιας τοπικής λαϊκής θεατρικής παραγωγής. Ανέβασε μετά ένα χρόνο στο χωριό μας το ΅ΆΔάφνες και πικροδάφνεςΆΆ του Κεχαϊδη, αφήνοντας την θεατρική γεύση για τον έλεγχο της ελευθερίας της έκφρασης μέσω της πολιτικής εξουσίας. Μετά σταμάτησε. Ήταν αδύνατο να συνεχίσει να ανεβάζει θεατρικές παραστάσεις μόνος του. Περίμενε μια βοήθεια. Δεν ηρθε από πουθενά! Όμως το όνομα του έμεινε. ΅ΆΟ καλλιτέχνης!ΆΆ Οι συζητήσεις μαζί του είχαν ένα θεατρικό σκέρτσο. Δύσκολα καταλάβαινες πότε μιλώντας σου έπαιζε θέατρο και ποτέ μιλούσε συμβατικά. Με την λεπτή του ειρωνεία και τον λεπτό κυνισμό προσπαθούσε να τσακίσει τις ανόητες βεβαιότητες μας. Μετά το ριχνε στην πλάκα και το γέλιο σκέπαζε τον προβληματισμό που μόλις σου δημιουργούσε!
—Απορώ με σένα Μυλωνά που μπερδεύεσαι τόσο πολύ με την πολιτική. Σου χάρισα το 1992, καθόλου τυχαία, όταν κατέρρευσε ο Σοσιαλισμός την ΅Άφάρμα των ζώωνΆΆ του Οργουελ, που αν την διάβασες τότε δεν το κατάλαβες. Ο κόσμος, φίλε, έχει τους ηγέτες που θέλει. Η πολιτική είναι ο μέσος όρος! Δεν μπορεί να ανοίξει παράθυρο στον κόσμο. Μόνο όταν ο κόσμος το ζητήσει, τότε μπορεί η πολιτική ηγεσία να το κάνει. Δεν πάει μπροστά τον κόσμο η πολιτική σήμερα. Για την πολιτική της αλλαγής δουλεύει μόνο το θέατρο και η τέχνη! Σήμερα το παράθυρο της ελπίδας ή δεν υπάρχει ή κι αν υπάρχει δεν φαίνεται! ¶ρα είσαι εκτός εποχής. Πως προτιμάς να σε πω: λαοπλάνο, αφελή ή δον Κιχώτη?
— Ρίχνω κι εγώ μια χούφτα χώμα στην σωρό του, όπως γίνεται αιώνες τώρα στο χωριό μας, από όλους εμάς που επιμένουμε να αντιστεκόμαστε στην ευκολία των πράξεων και των αισθημάτων, και δεν χρησιμοποιούμε την βία του φτυαριού και της μηχανής για να σβήσουμε τις μνήμες μας. Βλέπω δίπλα μια αγριοτριανταφυλλιά ανθισμένη. Γεμάτη κόκκινα μικρά τριαντάφυλλάκια. Ασυναίσθητα κόβω ένα και το αφήνω να πέσει πάνω του. Βλέπω το ψυχρό του ΅ΆαχείλιΆΆ να τρεμοπαίζει. Πάλι δεν καταλαβαίνω αν γελά ή με κοροϊδεύει. Τον είδαμε τότε όρθιο στην σκηνή να μας υποκλίνεται ξανά και ξανά μετά το ΄΄Δαφνες και πικροδάφνεςΆΆ ενώ το χειροκρότημα που αυθόρμητα ξέσπασε στο χώρο του νεκροταφείου, επιβεβαίωνε την νίκη της ζωής στον θάνατο!
Ν. Μυλωνάς