Του Μάκη Μπαλαούρα
Το Λίτζι (Λουτρά Κυλλήνης) βρίσκεται στη δυτική πλευρά της Πελοποννήσου, ανάμεσα στα Λεχαινά και το Βαρθολομιό, απέναντι ακριβώς από τη Ζάκυνθο. Βόρεια των Λουτρών, σε απόσταση 6 χιλιομέτρων, είναι το χωριό Κάστρο με το περίφημο ενετικό κάστρο Χλεμούτσι. Πιο πέρα, σ’ άλλη τόση απόσταση, είναι το λιμάνι της Κυλλήνης.
Το Λίτζι είναι μια απείρου ομορφιάς περιοχή. Από το Κάστρο στα βόρεια, το Αρκούδι στα νότια και το Βρανά στα ανατολικά, η περιοχή είναι δασώδης που διακόπτεται από μεγάλα κομμάτια καλλιεργήσιμης γης. Όσο πλησιάζουμε όμως στο Λίτζι, το δάσος πυκνώνει φτάνοντας μέχρι την αμμουδιά. Εκεί έχουν επί δεκαετίες σχηματιστεί σπάνιες αμμοθήνες με πυκνή βλάστηση από μεγάλα αρμυρίκια, κέδρους και κρινάκια.
Το Λίτζι είναι φημισμένο από την αρχαιότητα για τις ιαματικές του πηγές που τα νερά τους, οι αναθυμιάσεις και η λάσπη τους θεραπεύουν αρθριτικά, άσθμα και δερματικά. Υπάρχουν ερείπια από εγκαταστάσεις Ρωμαϊκών λουτρών. Μια ερμηνεία είναι ότι η λέξη Λίτζι σήμαινε λουτρό στα Λατινικά. Μια άλλη εκδοχή είναι ότι σημαίνει "το στόμα του ¶δη", απ’ όπου έβγαιναν οι λιτζέοι, τα δαιμόνια.
Στους οθωμανικούς χρόνους υπήρξε και λήσταρχος με το όνομα Λίτζης που μάλλον πήρε το όνομά του από τους δαίμονες των πηγών. Το 1880, επί Τρικούπη, τα Λουτρά παραχωρήθηκαν στον οργανισμό σιδηροδρόμων Πελοποννήσου (ΣΠΑΠ), ο οποίος προχώρησε στα πρώτα έργα εκμετάλλευσης των ιαματικών πηγών φτιάχνοντας ξενοδοχείο και υδροθεραπευτήριο. Το 1951 παραχωρήθηκαν στον ΕΟΤ αφού πρώτα τα εκμεταλλεύονταν ιδιώτης, ο οποίος και τα είχε εγκαταλείψει. Μέχρι τη δικτατορία υπήρχε τραινάκι που συνέδεε το Λίτζι με τα Καβάσιλα και το Βαρθολομιό. Το πρώτο έγκλημα στο δασικό σύστημα των Λουτρών έγινε στη Δικτατορία, όπου αποχαρακτηρίστηκαν μεγάλες δασικές εκτάσεις για να ανοιχθούν πλατιές λεωφόροι (!) εντός των Λουτρών, ενώ νέο υδροθεραπευτήριο που επρόκειτο να κατασκευαστεί έμεινε στα μπετά μέχρι το τέλος του 1997, οπότε και ολοκληρώθηκε ως ένα σύγχρονο υδροθεραπευτήριο 40.000 μ2 και το οποίο κόστισε 6,5 δις (με κονδύλια της ΕΕ), αλλά αν και πέρασαν 6 χρόνια δεν έχει δοθεί προς χρήση. Το μοναδικό εν λειτουργία υδροθεραπευτήριο είναι αυτό του Τρικούπη (1890), το οποίο, τα τελευταία χρόνια, επισκέπτονται – με 4 ευρώ εισιτήριο – κατά τη διάρκεια της θερινής περιόδου 3000 άτομα, ενώ το 1994 οι επισκέπτες ήταν διπλάσιοι. Η κατακόρυφη μείωση οφείλεται στην κακή ποιότητα των υποδομών του θεραπευτηρίου λόγω της ουσιαστικής εγκατάλειψής του.
Εμφανίζεται σωτήρας: η Grecotel
Τον Μάιο 1998 ο ΕΟΤ, εκπροσωπούμενος από τον Γ.Γ. του Νικ. Σκουλά και ο Νικ. Δασκαλαντωνάκης, ιδιοκτήτης της Grecotel εκπροσωπώντας την εταιρία "Λουτρά Κυλλήνης Α.Ε.", η οποία ιδρύθηκε δύο μόλις μέρες πριν την υπογραφή της συμφωνίας, συμφώνησαν στην εκμίσθωση (εκτός του Νόμου περί εμπορικών μισθώσεων) της περιοχής για 44 χρόνια με 200 εκατ. δρχ ετησίως. Στην εταιρία "Λουτρά Κυλλήνης Α.Ε." συμμετέχει κατά 50% ο γερμανικός τουριστικός κολοσσός TUI. Η σύμβαση προβλέπει την παραχώρηση 1.900 στρεμμάτων, από τα οποία 60 στρέμματα είναι αιγιαλός.
Τουριστικό θέρετρο – οικολογική καταστροφή
Η συμφωνία περιλαμβάνει την ιαματική πηγή, τα δύο υδροθεραπευτήρια, τα δύο ξενοδοχεία "ΞΕΝΙΑ" Α΄ και Γ΄ κατηγορίας, το κάμπινγκ και την εκκλησία των Αγίων Αναργύρων.
Η εταιρία "Λουτρά Κυλλήνης" Α.Ε. εισηγήθηκε, τελικά, και έγινε δεκτό, να φτιάξει τα παρακάτω έργα:
* Εκσυγχρονισμός των υφιστάμενων ξενοδοχείων "ΞΕΝΙΑ" και κατασκευή 25 βιλών
*Κέντρο θαλασσοθεραπείας 200 ατόμων
* Αθλητικές εγκαταστάσεις με 24 γήπεδα
* Εστιατόρια – αναψυκτήρια
* Εκσυγχρονισμό της πλαζ
* Waterpark
* Συνεδριακό κέντρο 800 θέσεων
* Γήπεδο γκολφ 550 στρεμμάτων
Τέλος, η εταιρία, θέλοντας να απομονώσει τελείως την περιοχή, ζήτησε να καταργηθεί ο μοναδικός δρόμος που συνδέει το ψαροχώρι Αρκούδι με το Κάστρο και το Βαρθολομιό, και να κατασκευάσει με δικές της δαπάνες παρακαμπτήριο οδό.
Η Grecotel παγώνει τη σύμβαση
Επί δύο χρόνια η εταιρία δεν προχωρά σε καμιά ενέργεια ανάπλασης της περιοχής. Τι είχε συμβεί; Μήπως δεν ήταν συμφέρουσα η σύμβαση γι’ αυτή; Η πραγματικότητα, ήταν ότι η εταιρία δεν μπορούσε να προχωρήσει στα φιλόδοξα σχέδια "ανάπλασης" της περιοχής γιατί υπήρχαν πάμπολλα περιβαλλοντολογικά εμπόδια:
1) Υπάρχει ο Δασικός Κώδικας (άρθρα 3 και 51) που απαγορεύει τον αποχαρακτηρισμό δάσους πέραν του 10% για δασικές εκτάσεις προς εκμετάλλευση (αποκλειστικά) από τον ΕΟΤ.
Η Grecotel ήθελε πολλαπλάσιο ποσοστό αποχαρακτηρισμού και με αποκλειστική εκμετάλλευση. Το δασαρχείο Αμαλιάδας αρνήθηκε στην πρώτη φάση να υπογράψει τον αποχαρακτηρισμό.
2) Ο Νόμος 4844/30 απαγορεύει τη δόμηση εντός 1000 μέτρων από ιαματικές πηγές.
Η κυβέρνηση αποδεχόμενη τον εκβιασμό της εταιρίας δια του ΕΟΤ, εκπροσωπούμενου από τον Ευαγ. Γιαννακόπουλο, νέο Γ.Γ. του ΕΟΤ, προχωρά τον Απρίλιο του 2000 σε νέα σύμβαση με την εταιρία "Λουτρά Κυλλήνης Α.Ε.". Έτσι, με τη νέα σύμβαση, ο ΕΟΤ αναλαμβάνει την υποχρέωση να προβεί σε κάθε ενέργεια για "να καταστεί βιώσιμη η επένδυση", δηλαδή να αρθούν τα εμπόδια των νόμων περί δασών και ιαματικών πηγών. Αναφέρονται μάλιστα, για να υπάρχει σαφής δέσμευση, από την πλευρά του ΕΟΤ, οι συγκεκριμένοι νόμοι περί δασών και ιαματικών πηγών.
Πράγματι, Υπουργοί, Περιφερειάρχες, Νομάρχες, Επιτροπές από 21 (!) υπηρεσίες έπεσαν με τα μούτρα για να μη χαθεί το κελεπούρι των "Λουτρών Κυλλήνης". Έτσι με ρυθμίσεις, γνωμοδοτήσεις, αποφάσεις, στη βάση προκλητικά ελαστικών ερμηνειών των υφιστάμενων νόμων, δόθηκαν οι σχετικές εγκρίσεις. Η εταιρία περιμένοντας άλλα δύο χρόνια πήρε τις εγκρίσεις και προχωρά πια με ραγδαίους ρυθμούς στην "ανάπλαση" του Λίτζι.
Σημειώνεται ότι στην ίδια σύμβαση ο ΕΟΤ αναλάμβανε επίσης την (όχι συνηθισμένη) υποχρέωση να βοηθήσει στο να υπαχθεί η επένδυση στον αναπτυξιακό νόμο 2601/98, καθώς επίσης να συνδράμει στο να δανειοδοτηθεί (τελικά ο ΕΟΤ και στη συνέχεια ο διάδοχός του, η ΕΤΑ έφεραν σε πέρας τις "υποχρεώσεις" τους).
Επίσης, η εταιρία ζήτησε και πήρε επέκταση της διάρκειας της μίσθωσης κατά 2 χρόνια, δηλαδή συνολικά 46 χρόνια. Όμως η εταιρία δεν έμεινε πλήρως ευχαριστημένη γιατί δεν έγινε δεκτό το ακραίο αίτημά της για κατασκευή γηπέδου γκολφ για το οποίο θα χρειάζονταν να αποχαρακτηριστούν άλλα 800 στρέμματα δάσους. Αντ’ αυτού κέρδισε να μην κατασκευάσει την παρακαμπτήριο οδό προς Αρκούδι με δικές της δαπάνες, αλλά αυτή να κατασκευαστεί με έξοδα του κράτους! Πάντως, οι "υψηλοί" τουρίστες που θέλουν γκολφ θα μπορούν να χρησιμοποιήσουν, την άλλη μεγάλη καταστροφή που ετοιμάζεται λίγο πιο κάτω, στο δάσος με αμμοθίνες του Βαρθολομιού, στο Ηλειακό χωριό που προβλέπει γήπεδο γκολφ 950 στρεμμάτων (!).
Η Riviera της Ελλάδας
"Olympia Riviera" θα λέγεται στο εξής το Λίτζι. Οι επισκέπτες – όπως με περηφάνια προβάλλουν τα στελέχη της εταιρίας – θα είναι υψηλότατου επιπέδου. Οι συνέπειες:
1) Οι ασθενείς του υδροθεραπευτηρίου δεν θα μπορούν πια να έχουν άνετη και φτηνή πρόσβαση (4 ευρώ) στις από την αρχαιότητα φημισμένες ιαματικές πηγές και στα ξενοδοχεία που σταμάτησαν να λειτουργούν το 1997. Γι’ αυτό άλλωστε δεν λειτουργεί το νέο υδροθεραπευτήριο που είναι έτοιμο και πλήρως εξοπλισμένο από το 1997 (ενδεικτικό το έτος 1997 προκειμένου να παραχωρηθεί άνετα το 1998). Θα το έφθειραν οι χαχόλοι για τους οποίους όμως έγινε και δεν θα το χαίρονταν εντελώς καινούργιο οι υψηλοί τουρίστες. Όμως, εμάς μπορεί να μας εξαπατούν οι ντόπιοι πολιτικοί και κοινωνικοί παράγοντες, αλλά η ΕΕ, που με χρήματα του Β΄ ΚΠΣ που έφτασαν τα 6,5 δις κατασκευάστηκε το υδροθεραπευτήριο, ζήτησε ήδη εξηγήσεις από την ελληνική κυβέρνηση.
2) Κόπηκαν δεκάδες αιωνόβια δέντρα. Υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι – λόγω και της έλλειψης προσωπικού του Δασαρχείου – οι εγκρίσεις και ο έλεγχος των εργασιών γίνεται από στελέχη της εταιρίας. Ο Δασάρχης Αμαλιάδας – νομαρχιακός σύμβουλος με το ΠΑΣΟΚ στις πρόσφατες εκλογές – μας δήλωσε ότι ενήργησε νομότυπα σύμφωνα με τις αποφάσεις της Περιφέρειας Δ. Ελλάδος.
3) Οι αιωνόβιοι "λόφοι πρανών", δηλαδή οι αμμοθίνες με τη σπάνια, πλούσια και πυκνή βλάστηση δεν υπάρχουν πια. Σε έκταση 150 μέτρων παράλληλα της ακτής οι εκσκαφείς ανοίγουν τεράστιες τάφρους προκειμένου να κατασκευαστούν πισίνες, θαλασσοθεραπευτήρια και συνεδριακό κέντρο.
4) Η εταιρία έχει καταλάβει το χώρο μεταξύ αιγιαλού και παραλίας, ισοπεδώνοντας τις φυσικές πρανές, κτίζοντας κτίρια.
5) Η άμμος, εξαιρετικά ψιλή και ξανθιά, σηκώθηκε από την παραλία και μεταφέρθηκε σε απόσταση 2 χιλιομέτρων στους δρόμους προς Βαρθολομιό και Κάστρο σχηματίζοντας λόφους μέσα σε ελαιώνες.
Η εκτίμηση ντόπιων που σχετίζονται με οικοδομές αναφέρουν ότι ο όγκος της μεταφερόμενης άμμου είναι 35.000 κυβικά μέτρα. Λέγεται ότι η άμμος – πολύτιμη για λεπτές κατασκευές εσωτερικών χώρων – θα πουληθεί στη Γαλλία. ¶ραγε να υπάρχει άδεια και για αμμοληψία και πώληση της άμμου; Πιθανόν, με μια υπουργική απόφαση η εταιρία να καλύψει πάλι την πλάτη της.
Οι μη αντιδράσεις των κατοίκων
Σύμφωνα με τους νόμους σε επεμβάσεις τέτοιου είδους δημόσιας κτήσης ζητείται υποχρεωτικά η γνώμη του Δήμου που ανήκει η περιοχή ή είναι όμορος σ’ αυτήν. Στην προκειμένη περίπτωση όπως μας δήλωσε ο Δήμαρχος Κάστρου Κυλλήνης δεν έγινε ούτε καν τυπική ενημέρωση. Οι τοπικοί άρχοντες, οι εκπρόσωποι δημοσίων αρχών όπως του Λιμενικού, βρίσκονται σε δίλημμα. Από τη μια μεριά βλέπουν την ολοκληρωτική καταστροφή της απείρου ομορφιάς περιοχής τους και από την άλλη προσδοκούν ότι θα απασχοληθούν (400 άτομα λέει η εταιρία) οι άνεργοι που έχουν πληθύνει στην περιοχή.
Από την άλλη, βέβαια, προβληματίζονται γιατί δεν θα υπάρχει εύκολη πρόσβαση στη Riviera. Ήδη φοβούνται ότι δεν θα υπάρχει πρόσβαση και στα διπλανά χωράφια τους, λόγω της κατάργησης των δρόμων. Ούτε βέβαια τα κέρδη από τον υψηλό τουρισμό θα διατεθούν στην περιοχή. Είναι γνωστό πια ότι τα συγκροτήματα τέτοιου είδους παρέχουν εντός της "επικράτειάς" τους, τα πάντα. Το πολύ – πολύ ένας καφές της παρηγοριάς σε μια με ταχείς ρυθμούς υποβάθμιση της περιοχής με μεγαθυμία που βιάζουν το οικοσύστημα της περιοχής. Οι τοπικοί άρχοντες και οι κάτοικοι της περιοχής που γλίτωσαν από την περιβόητη Litton επί δικτατορίας δεν είναι δύσκολο να πληροφορηθούν πόσο καταστρεπτικές συνέπειες ήταν οι συνέπειες σ’ άλλες περιοχές της Ελλάδας, το ίδιο όμορφες, όπως το Λίτζι.
Οι οικολογικές οργανώσεις των Λεχαινών, Αμαλιάδας, Πύργου φαίνεται ότι δεν αντέχουν άλλο τις εντονότατες επιθέσεις που τους γίνονται και γι’ αυτό το θέμα δεν έχουν αναπτύξει ακόμα κινηματικές πρωτοβουλίες, αν και παίρνουν σαφή θέση στο διαπραττόμενο έγκλημα.