Είπα να αναρτήσω μια φορά ακόμα ίσως -δεν θυμάμαι αν το έχω κάνει για όλα μαζί- τα οπισθόφυλλα των βιβλίων μου, με την σειρά που έχουν εκδοθεί.
- Το πρώτο μου βιβλίο είναι το «Από τον Παγασητικό έως τον Αμβρακικό. Ένα οδοιπορικό στα πρώτα σύνορα της Ελλάδας»:
Ιστορικός δεν είμαι … Έχω όμως την πεποίθηση ότι τα πρώτα σύνορα του Ελληνικού Κράτους, που ορίστηκαν από τις «Μεγάλες Δυνάμεις» στις 30 Αυγούστου 1832 με το Πρωτόκολλο του Λονδίνου, έχουν ιδιαίτερο ιστορικό αλλά και πολιτιστικό ενδιαφέρον. Ανεξάρτητα από τις συνθήκες της εποχής, την έκβαση του ηρωικού πολέμου και της εξέγερσης των Ελλήνων, στα χρόνια που ακολούθησαν η συνοριακή γραμμή έπαιξε σημαντικό ρόλο, που οφειλόταν στο δυσπρόσιτο του εδάφους, στο μεγαλύτερο μέρος της, στην ίδια την παρουσία τα πρώτα τριάντα χρόνια των Βαυαρών και του Όθωνα με τις πολλαπλές αντιφάσεις που τη χαρακτηρίζει, στους διαρκείς αγώνες για ελευθερία των Ελλήνων που κατοικούσαν στις υπόδουλες περιοχές, αλλά και στο ακανθώδες φαινόμενο της ληστείας.
Είναι ένα αφήγημα, ένα οδοιπορικό έντεκα ημερών με τα πόδια, στα πρώτα σύνορα του σύγχρονου Ελληνικού Κράτους, που περιλαμβάνει στοιχεία ιστορικά, κυρίως, αλλά και πολιτιστικά, λαογραφικά, ορειβατικά – πεζοπορικά, φυσιολατρικά και προσωπικών συναισθημάτων. Το οδοιπορικό ξεκινάει από τις ακτές του Παγασητικού κόλπου, τον Όρμο της Σούρπης, και καταλήγει στις ακτές του Αμβρακικού, στο Μενίδι, ακολουθώντας μια αχαρτογράφητη μέχρι και τις μέρες μας νοητή οριογραμμή, στην οποία κατέληξε στα μέσα του 1832 η Οροθετική Επιτροπή, που αποτελούνταν από τους τρεις εκπροσώπους των Μεγάλων Δυνάμεων της εποχής και τους εκπροσώπους της Ελλάδας και της Τουρκίας. Μια οριογραμμή η οποία άλλαξε δραματικά τα δεδομένα και τις ισορροπίες στις περιοχές που πέρασε αναστατώνοντας τη ζωή των κατοίκων.
Μια μοναχική πορεία και μια περιπέτεια με στόχο την προσέγγιση των ιστορικών γεγονότων, που οδήγησαν τον κυνηγημένο προπάππο κοντά στα σύνορα για επιβίωση∙ για να του αποδοθεί τελικά η άχαρη ιδιότητα του «ληστή». Μοναχική πορεία και βιωματική αφήγηση και παρουσίαση των δρώμενων σε πρώτο πρόσωπο, κάτω κι από το πρίσμα της ιδιαίτερης οικογενειακής ιστορίας.
Αναφέρεται σε μια όχι και τόσο φωτισμένη περίοδο της ελληνικής ιστορίας, αμφιλεγόμενη και πονεμένη, με ηρωικές αλλά και ανθρώπινες πλευρές. Τα πρακτικά της Οροθετικής Επιτροπής, τα ιστορικά κείμενα και οι πηγές που παρατίθενται, προσπαθούν να βάλουν τον αναγνώστη στο κλίμα της εποχής και της περιοχής. Μέσα στο κείμενο υπάρχουν ψήγματα αναφορών σε κατατρεγμένους ανθρώπους, ανθρώπους που ξεριζώθηκαν. Στη φαντασία καλλιεργούνται στιγμές κλεφτοπόλεμου με τις σκληρές εικόνες της ληστοκρατίας, παράλληλα με τις τρυφερές στιγμές της καθημερινότητας. Στοιχεία της προσπάθειας να ορθοποδήσει το νεοσύστατο ελληνικό κράτος έχοντας την διαρκή εμπλοκή και διαπλοκή των μεγάλων δυνάμεων της εποχής και τη σκοτεινή σκιά των Οθωμανών.
Σκιαγραφούνται οι ατέλειωτες βουνοκορφές, τα δάση, τα ρέματα και οι λογγιές∙ θάλασσα και βουνά, λίμνες και ποτάμια. Τέλος αποτυπώνονται τα απομεινάρια της οροθετικής γραμμής με τις καζάρμες και τις κούλιες – ονόματα μιας άλλης εποχής – οι στρατώνες και τα φυλάκια, ερείπια και λιθοσωροί. Κι όλα αυτά σήμερα! Περιγραφές για τον πεζοπόρο, για τον ορειβάτη, τον φυσιολάτρη και φυσιοδίφη, τον ιστοριοδίφη, τον ψαγμένο τουρίστα.
- Ακολούθησε το αυτοδιοικητικό «Λαμία 1991 – 2018 προτάσεις – παρεμβάσεις. Όσα δεν πήρε ο άνεμος του χρόνου»:
Είναι ένα βιβλίο όχι μόνο αυτοδιοικητικό. Είναι μια αναδρομή, ένα φλας μπακ στα τελευταία είκοσι εφτά χρόνια σε μια προσπάθεια να συγκεντρωθούν και να επαναδημοσιευτούν οι παρεμβάσεις, οι προτάσεις και γενικά τα κείμενα και οι ανακοινώσεις με περιεχόμενο αυτοδιοικητικό, που έχουν γίνει από τον γράφοντα από το 1991 έως το 2018. Κείμενα τα οποία διατηρήθηκαν στο ηλεκτρονικό αρχείο, πολλά από τα οποία έχουν αναρτηθεί κυρίως στις ιστοσελίδες και τους ιστότοπους, διατηρώντας την αρχική τους μορφή. Ένα βιβλίο με αυτοβιογραφικό χαρακτήρα.
Ο Μακιαβέλλι γράφει στον «ΗΓΕΜΟΝΑ»: «Επειδή ήθελα λοιπόν κι εγώ να παρουσιαστώ στην Εκλαμπρότητά Σας μ’ ένα δείγμα της ολόψυχης υπακοής μου, απ’ όλα τα υπάρχοντά μου δε βρήκα τίποτα άλλο, που να μου είναι πιο αγαπητό και πιο πολύτιμο από τη γνώση των όσων έπραξαν οι ισχυροί της εξουσίας. Γνώση που τώρα την κατέχω από πολύχρονη πείρα των πραγμάτων της εποχής μας κι από τη συστηματική και αδιάκοπη μελέτη των συμβάντων του παλιού καιρού. Κι αφού τα στάθμισα καλά με τη σκέψη μου κι έκρινα τη σπουδαιότητα αυτών των πράξεων τις συνόψισα τέλος σε τούτο το βιβλίο, που τολμώ να το απευθύνω σήμερα στην Εκλαμπρότητά Σας».
- Το οδοιπορικό επίσης «Στο δρόμο για την Πυθία: Άγραφα – Καρπενήσι – Δελφοί, το Ευρωπαϊκό Μονοπάτι Ε4»:
Στο βιβλίο περιγράφεται ένα οδοιπορικό οκτώ ημερών ακολουθώντας τη διαδρομή του Ευρωπαϊκού Μονοπατιού Ε4 από τα Άγραφα έως τους Δελφούς. Το τμήμα αυτό του Ε4 διασχίζει μια από τις σημαντικότερες περιοχές της κεντρικής Ελλάδας, με ένα εντυπωσιακό γεωγραφικό ανάγλυφο και με μια ποικιλία ξεχωριστή: βουνά, ποτάμια, δάση, καθώς και πλούσια πανίδα και χλωρίδα με σπάνια είδη. Μια περιοχή με ιδιαίτερη ομορφιά, χωριά με πλούσια παράδοση και ιστορία∙ αλλά και μια διαδρομή ιδανική για πεζοπόρους και ορειβάτες, που επιδιώκουν πολυήμερες περιπλανήσεις στη φύση.
Είναι ο δρόμος για τους Δελφούς, τον ομφαλό της γης. Είναι η «Πυθία», η άγνωστη ελληνική φύση με την σπάνια ομορφιά του ελληνικού τοπίου, εκεί όπου η άγρια ζωή κινείται σε ρυθμούς εντελώς διαφορετικούς από αυτούς που έχουν συνηθίσει οι άνθρωποι της πόλης. Η φύση, που μπορεί πολλοί από μας να έχουμε ξεχάσει την ομορφιά της, αλλά αυτή δεν σταματά να μας το θυμίζει σε κάθε ευκαιρία.
Το βιβλίο προσπαθεί να πείσει τους αναγνώστες να δεχτούν τη φύση ως «Πυθία», να δεχτούν το «μάθημα» που τους προσφέρει, να ακούσουν τους «χρησμούς» της, να την αγαπήσουν και να εφαρμόσουν όσα μαθαίνουν από τη σχέση τους μαζί της σε όλα τα πεδία της ζωής. Το Ε4 είναι ανάμεσά της, και η μαρτυρία, η βιωματική αφήγηση του οδοιπόρου δεν είναι μια απλή περιγραφή. Προσπαθεί να αφυπνίσει συνειδήσεις, να προβληματίσει για το καθήκον της διαφύλαξης του φυσικού περιβάλλοντος και του τοπίου, να αναδείξει τους απλούς ανθρώπους της υπαίθρου, τον τρόπο ζωής και τα ήθη, τα έθιμα και τις παραδόσεις της ορεινής Ελλάδας. Το στοίχημα είναι η αναζωογόνηση της υπαίθρου, η επιστροφή σ’ αυτά που αγαπάμε.
- Και το «Σημειώσεις Λευκώματος 2019-2020 – Οι πικέτες του Διογένη»:
Η έκδοση αυτή είναι μια ανασκόπηση κειμένων του συγγραφέα της περιόδου 2019 – 2020 που γράφηκαν για συγκεκριμένους σκοπούς, δημοσιεύτηκαν και αναρτήθηκαν με όποιον τρόπο, κυρίως στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στα ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης. Δεν είναι ακριβώς ένα ακόμα βιβλίο, αλλά ένα λεύκωμα κειμένων, χρονολογικά τοποθετημένων. Είναι άρθρα, δημοσιεύσεις, ανακοινώσεις, σχόλια και κριτικές, με αναφορές κυρίως σε θέματα τοπικά της καθημερινότητας∙ είναι και αυτοδιοικητικά. Κι επειδή ο χρόνος κυλάει γρήγορα, δεν μπορεί παρά να τα τοποθετήσει κανείς στο παρελθόν, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν έχουν μια διαχρονικότητα, ότι δεν είναι επίκαιρα και δεν αφορούν το σήμερα.
Συγκεντρώθηκαν όλα αυτά και μπήκαν στο βιβλίο για να μην χαθεί το υλικό – για τον συγγραφέα πολύτιμο – και γιατί στο χαρτί τα κείμενα διαβάζονται καλύτερα. Είναι καταχωρημένα κατά ημερομηνία που γράφηκαν και κοινοποιήθηκαν/αναρτήθηκαν, ανεξάρτητα από το θέμα τους και στο τι αναφέρονται. Κατά τα άλλα, για τον ίδιο είναι ένας καθρέφτης. Λέει πως βλέπει σε κάθε σελίδα τον εαυτό του, όπως άλλωστε είναι φυσικό. Αναρωτιέται τι θα δει ο αναγνώστης, εσείς… Και αυτή είναι πάντα η αγωνία του «δημιουργού»
- Και η ποιητική συλλογή «Στη σκιά της παπαρούνας»:
Τούτο δω το βιβλίο δεν είναι άλλο από τα χειρόγραφα, που έτυχε να τα βρω μπροστά μου, μετά από 45 χρόνια, στο φάκελο με τον τίτλο «προσωπικό αρχείο», όταν αλλάξαμε τελευταία τη βιβλιοθήκη. Ξεχασμένα τετράδια με ποιήματα και κείμενα και γραπτές σημειώσεις. Συνήθιζα να γράφω, είναι αλήθεια, σε τετράδια, σε απλά φύλλα, ακόμα και σε φύλλα επιτραπέζιου ημερολογίου. Έτσι τα ξεχασμένα χρόνια της νιότης ήρθαν ξανά στη θύμηση∙ η ανεξάρτητη μοναχικότητα, τα αδιέξοδα, η ταλαιπωρία του στρατού, οι έρωτες και οι ανεκπλήρωτες επιθυμίες, με φόντο το πολύ συγκεκριμένο παρελθόν και η καταγωγή. Μια αναρχίζουσα νεαρή προσωπικότητα, που απεγνωσμένα προσπαθεί να ερμηνεύσει και να σκιαγραφήσει την πραγματικότητα με τα λίγα εφόδια, και να δώσει διέξοδο και ελπίδα.
Οι αλλαγές στη ζωή, στην κοινωνία, στην πολιτική, η χούντα, ο στρατός η εξουσία, η ψυχική αναστάτωση, η απόγνωση, η δυσαρέσκεια, η αβεβαιότητα, η ψυχολογική βία, η εξάρτηση και ο πειθαναγκασμός σε όλο τους το μεγαλείο∙ και ο ροκάκιας λύκος ερημίτης στο κλουβί της 30μηνης στρατιωτικής θητείας, που εξελίσσεται σε έναν «κατά συνθήκη» επαναστάτη.
Διεκδικώ λίγο χώρο ν’ ανασάνω – η σπίθα του μαρξισμού άρχισε να καίει, όταν στην τελευταία τάξη του Γυμνασίου οι φαντάροι της ΜΟΜΑ με πλησίασαν στο Καρπενήσι και αμέσως μετά στην Αθήνα, το καλοκαίρι, και μου χάρισαν το βιβλίο του Πόλιντζερ «Οι βασικές αρχές της υλιστικής φιλοσοφίας» με ερωτήσεις-απαντήσεις – λίγο χώρο να φυτρώσει το γρασίδι της επανάστασης για να ’ρθουν τα δάση και τα λιβάδια στον κόσμο του μυαλού και της ψυχής. Οι νότες της ροκ μουσικής ενισχύουν τις εξάρσεις και τους ενθουσιασμούς της νιότης, η καρδιά «σκούζει»∙ και η γλώσσα τσουρουφλίζεται με τις βλαστήμιες.
Παράλληλα καταδικασμένος να ζήσω, είμαι αναγκασμένος ν’ ανήκω σ’ ένα κράτος, να υπηρετώ στρατιώτης, να σκοτώσω και να σκοτωθώ. Πάμε πόλεμο! Τόσο απλά. Και, ναι, συμφώνησα. Ανεξάρτητα αν αυτό αργότερα το αναθεώρησα, ευτυχώς…
Είναι μεγάλη μου η χαρά, πάντως, που μου δίνεται η ευκαιρία και η αφορμή να ασχοληθώ λίγο τώρα μ’ αυτά, που τα έγραψα τότε, στης νιότης τα αδιέξοδα. Να μοιραστώ μαζί σας κάποια από τα «μυστικά» μου, με μπόλικο ρίσκο. Σήμερα που τα ξαναδιαβάζω, με κυριεύει νοσταλγία για την εποχή εκείνη, γιατί με τους συγκεκριμένους στίχους αποτυπώθηκαν στιγμές. Και αυτό ακριβώς είναι η ζωή μας: Στιγμές, άλλοτε ευχάριστες, άλλοτε όχι. Μετά από τόσα χρόνια εγώ βλέπω τον εαυτό μου μέσα από τον παραμορφωτικό καθρέφτη του δυνάστη χρόνου και της εμπειρίας. Είναι οι μεγάλες αλλαγές, που όλα τα παραμορφώνουν. Αυτό για μένα… Δεν ξέρω εσείς τι θα δείτε. Είναι το μεγάλο ερώτημα και το στοίχημα για κάθε τι που εκτίθεται.