Επιτέλους, όχι άλλο κάρβουνο!

Αλήθεια: ο λιθάνθρακας δεν είναι καλή λύση

Το τελευταίο διάστημα υπάρχει έντονο επιχειρηματικό ενδιαφέρον για την εισαγωγή λιθάνθρακα από την Ουκρανία, την Κίνα ή/και την Αφρική, με σκοπό τη δημιουργία νέων μονάδων ηλεκτροπαραγωγής με αυτό το καύσιμο. Μάλιστα, αυτή η τόσο αρνητική εξέλιξη παρουσιάζεται ως φιλική προς το περιβάλλον. Στο 1ο σκέλος του Μακροχρόνιου Ενεργειακού Σχεδιασμού1 της χώρας προβλέπεται η μείωση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από λιγνίτη σε ποσοστό 26% το 2020 (από 60% σήμερα), ενώ τη μείωση αυτή σχεδόν θα καλύψει ο λιθάνθρακας (21% παραγωγή ηλεκτρισμού το 2020, από 0% σήμερα).

Η αλήθεια είναι ότι η κλιματική αλλαγή ήδη συμβαίνει και στη μάχη για την αντιμετώπισή της η χώρα μας έχει την υποχρέωση να μετέχει πιο ενεργά. Η Ελλάδα καλείται να τηρήσει τις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Ένωσης και να μειώσει αποτελεσματικά τις εκπομπές CO2 τα χρόνια που έρχονται. Για να το καταφέρει χρειάζεται η δημιουργία μιας βιώσιμης ενεργειακής πολιτικής, που θα δώσει έμφαση στην εξοικονόμηση ενέργειας, τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης, την προώθηση των ΑΠΕ και την βέλτιστη αξιοποίηση καθαρών τεχνολογιών. Μέσα σε αυτό το ενεργειακό σχέδιο, ο λιθάνθρακας, που θα εισάγεται μάλιστα από τρίτες χώρες, δεν έχει θέση.

Ο λιθάνθρακας είναι εξίσου ρυπογόνος με τον λιγνίτη, ενώ ακόμα και οι καθαρότερες τεχνολογίες που πλέον χρησιμοποιούνται δεν λύνουν το πρόβλημα των εξαιρετικά υψηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Ένα άλλο μεγάλο πρόβλημα που δημιουργείται είναι η ενεργειακή εξάρτηση από τρίτες χώρες (βλ. Κίνα, Ν. Αφρική, Ουκρανία). Οι τιμές λιθάνθρακα ήδη ανεβαίνουν λόγω της "ξαφνικής" ζήτησης, ενώ γεωπολιτικά η εξάρτηση από έναν μεγάλο ρυπαντή όπως π.χ. η Κίνα, δημιουργεί ρωγμές στην Ευρωπαϊκή οικονομική και περιβαλλοντική πολιτική.

Το πρόβλημα με τον λιθάνθρακα γίνεται ακόμα μεγαλύτερο αν αναλογιστούμε ότι οι θέσεις εργασίας που πρόκειται να προσφέρει είναι σαφώς λιγότερες από αυτές που θα χαθούν εξαιτίας α) της κλιματικής αλλαγής, β) της ελλιπούς προώθησης των ΑΠΕ

Η προώθηση των ΑΠΕ (και της εξοικονόμησης) μπορεί να δημιουργήσει πολύ περισσότερες θέσεις εργασίας απ’ ότι ο λιθάνθρακας. Σε ανάλυση του Πανεπιστήμιου του Μπέρκλεϋ, μελετήθηκε η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας ανάλογα με τον βαθμό συμμετοχής των διαφόρων ενεργειακών πόρων στο ισοζύγιο των ΗΠΑ. Εκεί φαίνεται ξεκάθαρα ότι ακόμα και στις εξαιρετικά "ρυπογόνες" ΗΠΑ η υιοθέτηση των ΑΠΕ θα δημιουργήσει περισσότερες θέσεις εργασίας από ότι ο άνθρακας.

Στα αρνητικά της χρήσης λιθάνθρακα πρέπει ακόμα να υπολογιστεί η ισχυρή και δικαιολογημένη αντίδραση των τοπικών κοινωνιών (στις οποίες προβλέπεται να δημιουργηθούν νέες μονάδες λιθάνθρακα). Για παράδειγμα, οι κάτοικοι στον Αστακό Αιτωλοακαρνανίας ή στο Μαντούδι Ευβοίας, στα Ασπρα Σπίτια Βοιωτίας και τη Νέα Καρβάλη ή τον Αλμυρό, γνωρίζουν τις επιπτώσεις των μονάδων λιθάνθρακα τόσο σε τοπικό όσο και σε διεθνές επίπεδο και δεν πρόκειται να δεχθούν την υποβάθμιση των περιοχών στις οποίες κατοικούν και εργάζονται.

Η φωνή των πολιτών της Ελλάδας, πρέπει να ακουστεί όπως ακούστηκε η φωνή των πολιτών στο Ένσντορφ (Ensdorf) της Γερμανίας. Στο Ένσντορφ, μια εξαιρετικά επιβαρημένη βιομηχανική περιοχή, η RWE σκόπευε να δημιουργήσει μονάδα λιθάνθρακα 1600 MW. Σε δημοψήφισμα όμως, οι κάτοικοι της περιοχής καταδίκασαν οποιαδήποτε τέτοια σκέψη, αναγκάζοντας την RWE να δηλώσει ότι ακυρώνει την επένδυση.
Στα παραπάνω, που συνηγορούν στην εναντίωση προς τον λιθάνθρακα, πρέπει να προστεθεί και το θέμα της φορολόγησης του άνθρακα. Τον Ιούλιο του 2006, η Κυβέρνηση επέβαλε ειδικό φόρο κατανάλωσης στον λιγνίτη, τον λιθάνθρακα και το κοκ με τον Ν. 3483/2006. Σύμφωνα με τον Νόμο, η παραγωγή ηλεκτρισμού από τα παραπάνω στερεά και ρυπογόνα καύσιμα φορολογούνται με 0,3 ¤ ανά gigajoule. Ο φόρος αυτός όμως, αποτελεί μια από τις πλέον βραχύβιες νομοθετικές ρυθμίσεις της Βουλής των Ελλήνων. Τον Δεκέμβριο του 2006 ο φόρος καταργήθηκε, με τροπολογία στον Νόμο 3517/2006, πριμοδοτώντας ουσιαστικά την παραγωγή ενέργειας από τις χειρότερες συμβατικές πηγές ενέργειας. Έως πότε θα δίδονται τέτοιου είδους οφέλη σε ρυπογόνες μορφές ενέργειας;

Αλήθεια: Δεν υπάρχει λόγος για είσοδο του λιθάνθρακα στο ενεργειακό μείγμα

Η ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, η ενεργειακή αποδοτικότητα, η εξοικονόμηση ενέργειας είναι οι βασικότερες επιλογές στις οποίες πρέπει να προχωρήσει η Ελληνική Πολιτεία. Σύμφωνα με έκθεση του WWF για το παγκόσμιο ενεργειακό ισοζύγιο, είναι δυνατό να καλυφθούν οι ενεργειακές ανάγκες της ανθρωπότητας και ταυτόχρονα να μειώσουμε αποτελεσματικά τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου, χωρίς να επενδύσουμε σε νέες μονάδες λιθάνθρακα (που χρησιμοποιούν τις σημερινές τεχνολογίες). Εξάλλου, κανείς δεν προτείνει την άμεση κατάργηση του "ρυπογόνου" λιγνίτη που διαθέτουμε στην Ελλάδα, αλλά μια σταδιακή απεξάρτηση σε εύλογο βάθος χρόνου (ίσως μέχρι το 2020-2030), πράγμα που σημαίνει ότι πρέπει να αποκλειστεί η είσοδος στη χώρα νέων παρόμοιων ρυπογόνων πηγών ενέργειας.
Επιπλέον, η ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και η εξοικονόμηση ενέργειας θα ωφελήσει την οικονομία, δίδοντας σημαντικά κέρδη που πρέπει να κατευθυνθούν στην ενίσχυση της απασχόλησης και των τοπικών οικονομιών. Ποια είναι, όμως, η πραγματική αξία και το κόστος του λιθάνθρακα και γιατί ποτέ το κόστος αυτό δεν λαμβάνεται υπόψη;

Πίνακας 3. Σενάρια δημιουργίας θέσεων εργασίας ανά είδος καυσίμου

Σενάρια
Απασχόληση ανά σενάριο (θέσεις εργασίας σε σύνολο εξόρυξης, μεταφοράς, παραγωγής ενέργειας και συντήρησης)
Σενάριο 1: 20% ΑΠΕ έως το 2020 (85% βιομάζα, 14% αιολικά, 1% φωτοβολταϊκά)
163.669
Σενάριο 2: 20% ΑΠΕ έως το 2020 (60% βιομάζα, 37% αιολικά, 3% φωτοβολταϊκά)
176.444
Σενάριο 3: 20% ΑΠΕ έως το 2020 (40% βιομάζα, 55% αιολικά, 5% φωτοβολταϊκά)
188.018
Σενάριο 4: Εντατική χρήση ορυκτών καυσίμων (50% άνθρακας, 50% φυσικό αέριο)
86.369

Πηγή: University of Berkeley, Putting renewables to work, 2004

Αλήθεια: το κόστος για την υγεία δεν λαμβάνεται υπόψη

Η αλήθεια είναι το κόστος για την υγεία από την καύση λιθάνθρακα σχεδόν αγνοείται από κάθε πολιτική ανάλυση. Ο λιθάνθρακας είναι το πλέον ρυπογόνο καύσιμο, καθώς επιβαρύνει σημαντικά το περιβάλλον και την υγεία των πολιτών σε τοπικό και σε διεθνές επίπεδο. Ποιος είναι διατεθειμένος να δημιουργήσει νέες μονάδες άνθρακα στην περιοχή του, δημιουργώντας συνθήκες "ενεργειακού σκουπιδοτενεκέ"; Σε τοπικό επίπεδο είναι χαρακτηριστικό ότι τα αιωρούμενα σωματίδια στην εύρυτερη περιοχή της Κοζάνης (στις οποία υπάρχουν μονάδες του εξίσου ρυπογόνου λιγνίτη) ξεπερνούν σχεδόν καθημερινά τα θεσπισμένα όρια, θέτοντας σε σημαντικό κίνδυνο την υγεία των πολιτών. Μάλιστα, σε έκθεση του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου4 φαίνεται ότι στην Πτολεμαϊδα εμφανίζονται αυξημένα κρούσματα καρδιακών παθήσεων και καρκίνου. Γιατί θα πρέπει να δημιουργηθούν νέες μονάδες λιθάνθρακα, που αν και θα έχουν καλύτερη απόδοση από αυτές της Κοζάνης, εντούτοις θα επιβαρύνουν σημαντικά την υγεία των κατοίκων;

Ποιες θα είναι άραγε οι επιπτώσεις και τα οξείδια του αζώτου ή του θείου; Τα στερεά απόβλητα που θα προκύψουν από την καύση του κάρβουνου, πώς θα διατεθούν χωρίς να θέσουν σε κίνδυνο τη δημόσια υγεία;

Αλήθεια: το περιβαλλοντικό κόστος του λιθάνθρακα είναι πολύ υψηλό

Σύμφωνα με τo Ευρωπαϊκό πρόγραμμα Externe, το περιβαλλοντικό κόστος του λιγνίτη στην Ελλάδα ανά μονάδα παραγόμενης κιλοβατώρας είναι πολύ υψηλότερο απ’ ότι κάθε άλλη πηγή ενέργειας (ενδεικτικά το μέσο εξωτερικό κόστος του – ανέρχεται στα 126 εκ. ¤ ανά kWh). Μάλιστα, για τη Γερμανία που διαθέτει μονάδες λιθάνθρακα το περιβαλλοντικό κόστος τέτοιων μονάδων άνθρακα κυμαίνεται από 17 έως 138 εκ. ¤ ανά παραγώμενη kWh.

Αλήθεια: η εμπορία ρύπων θα ανεβάσει το κόστος του λιθάνθρακα

Το κόστος που θα κληθούμε ως χώρα να καταβάλουμε μέσα από το σύστημα εμπορίας ρύπων είναι επίσης κάτι που δεν λαμβάνεται υπόψη στην τιμή του λιθάνθρακα. Για παράδειγμα, κατά την πρώτη περίοδο του συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών στην ΕΕ (2005-2007), η κυβέρνηση έδωσε απλόχερα δικαιώματα στη ΔΕΗ, αυτό όμως δεν εμπόδισε τη ΔΕΗ να προχωρήσει το 2005 στην αγορά επιπλέον δικαιωμάτων συνολικού κόστους 69 εκ. ¤. Η δεύτερη περίοδος του συστήματος είναι σαφώς πιο αυστηρή και θα έχει ενδιαφέρον να δούμε πόσο θα κληθεί να καταβάλει η ΔΕΗ για τις αγοραπωλησίες δικαιωμάτων. Η επόμενη φάση του συστήματος (μετά το 2012) θα περικόψει ακόμα περισσότερο τα δικαιώματα εκπομπών από όλες τις μονάδες ηλεκτροπαραγωγής (άρα και από αυτές του λιθάνθρακα) και αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα τη δαπάνη πολλών εκατομμυριών ευρώ για την "αγορά" εκπομπών στο χρηματιστήριο ρύπων. Είναι χαρακτηριστικό ότι στο ενεργειακό πακέτο της ΕΕ προβλέπεται η πλήρης δημοπράτηση των δικαιωμάτων εκπομπών αερίων από τις εγκαταστάσεις ηλεκτροπαραγωγής, και ενδεικτικά το σύστημα εμπορίας στην ηλεκτροπαραγωγή της χώρας μπορεί να στοιχίσει στις εταιρίες από 1 έως 2 δις ¤ ετησίως. Όπως δείχνει η μέχρι σήμερα εμπειρία, το κόστος αγοράς δικαιωμάτων κατά μεγάλο μέρος θα περάσει στους τελικούς καταναλωτές επιβαρύνοντάς τους με δαπάνες που θα έπρεπε να απασχολούν μόνο τους ηλεκτροπαραγωγούς. Μάλιστα το κόστος της τιμής δικαιωμάτων άνθρακα, προβλέπεται να αυξηθεί υπέρμετρα στην εποχή μετά το 2012. Το κόστος αυτό έχει υπολογιστεί από τα οικονομικά επιτελεία και αν ναι, γιατί δεν ανακοινώνεται;

Αλήθεια: ο λιθάνθρακας είναι συνώνυμος με την κλιματική αλλαγή που θα επιφέρει τεράστιο οικονομικό κόστος

Ο λιθάνθρακας είναι το πλέον ρυπογόνο καύσιμο και συμβάλλει τα μέγιστα στην κλιματική αλλαγή. Είναι επιστημονικά τεκμηριωμένο ότι αν θέλουμε να μειώσουμε αποτελεσματικά τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και να αποφύγουμε τα χειρότερα της κλιματικής αλλαγής δεν μπορούμε και ούτε πρέπει να χρησιμοποιούμε τον άνθρακα στη μορφή που τον χρησιμοποιούμε ως σήμερα. Κάθε νέα μονάδα άνθρακα προκαλεί νέα πλήγματα στο ήδη ευαίσθητο κλίμα. Η έκθεση Στερν (Stern) είναι κατηγορηματική: Αν προβούμε σήμερα στα απαραίτητα μέτρα για μείωση των εκπομπών (πράγμα που σημαίνει και σταδιακή μείωσης της χρήσης άνθρακα), θα καταβάλουμε πολύ μικρότερο οικονομικό τίμημα σε σχέση με την αδράνεια. Μάλιστα, η έκθεση Στερν σημειώνει ότι το κόστος της απραξίας μπορεί να στοιχίσει από 5-20% του παγκοσμίου ΑΕΠ, ενώ το κόστος της έγκαιρης δράσης δεν θα ξεπεράσει το 1% του ΑΕΠ.

Αλήθεια: ο λιθάνθρακας συμβάλλει στην κλιματική αλλαγή και προκαλεί οικολογική καταστροφή. Πότε θα υπολογιστεί η απώλεια της βιοποικιλότητας;

Σύμφωνα με την πρόσφατη έκθεση της διακυβερνητικής επιτροπής του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή (IPCC), η υπερθέρμανση του πλανήτη θα οδηγήσει σε σημαντικές απώλειες ειδών της βιοποικιλότητας. Έτσι, σε περίπτωση που η παγκόσμια θερμοκρασία αυξηθεί κατά 1,5 – 2,5ο C (σε σχέση με τα επίπεδα της περιόδου 1980-1999), είναι πολύ πιθανό να αφανιστεί το 20-30% των ειδών παγκοσμίως. Αν η αύξηση της θερμοκρασίας ξεπεράσει τους 3,5ο C τότε τίθεται σε κίνδυνο εξαφάνισης έως και το 70% των ειδών σε παγκόσμιο επίπεδο. Η απώλεια των ειδών δεν μπορεί να εκτιμηθεί σε απόλυτους οικονομικούς όρους, όπως δεν μπορεί να εκτιμηθεί οικονομικά και η δημιουργία εώς 300.000.000 περιβαλλοντικών προσφύγων (συνέπεια της ανόδου της στάθμης της θάλασσας και της έλλειψης πρόσβασης σε νερό). Η μοναδική οικολογική και κοινωνική σημασία της βιοποικιλότητας, όπως και η κοινωνική αναταραχή που θα προκληθεί εξαιτίας των περιβαλλοντικών καταστροφών είναι κάτι που πρέπει επιτέλους να ληφθεί υπόψη στο σχεδιασμό της ενεργειακής πολιτικής. Αν καταφέρουμε να αποτιμήσουμε την "αξία" του περιβάλλοντος, τότε θα ανακαλύψουμε πολύ εύκολα ότι οι επενδύσεις σε λιθάνθρακα και γενικά σε άνθρακα είναι απλά ασύμφορες και απαράδεκτες.

Αλήθεια: Ο λιθάνθρακας είναι ένα πεπερασμένο προϊόν

Η εκμετάλλευση του λιθάνθρακα δεν μπορεί να συνεχίζεται επ’ άπειρον. Είναι δεδομένο λοιπόν ότι κάποτε θα τελειώσει. Η ΔΕΗ αναφέρει ότι υπάρχουν αποθέματα για 200 χρόνια, η Υπηρεσία Ενέργειας, όμως, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αναφέρει ότι το εκτιμώμενο διαθέσιμο δυναμικό είναι πολύ μικρότερο απ’ ότι νομίζαμε, ενώ και το World Coal Institute μειώνει σημαντικό το χρόνο σε 145 χρόνια. Μήπως είναι προτιμότερο να στραφούμε εγκαίρως σε νέες πηγές ενέργειας, φιλικότερες προς το περιβάλλον και τον άνθρωπο, αντί να επενδύσουμε σε μη ανανεώσιμες πηγές;

Αξίζει να αναφερθεί ότι ο ξαφνικός έρωτας των ρυπογόνων εταιριών ηλεκτροπαραγωγής προς το λιθάνθρακα, έχει επιφέρει σημαντικές αλλαγές στην τιμή του. Ενδεικτικά, το καλοκαίρι του 2007 το Υπουργείο Ανάπτυξης είχε σχεδιάσει το προσχέδιο του εθνικού ενεργειακού σχεδιασμού θεωρώντας ότι η τιμή του λιθάνθρακα θα μείνει σχετικά σταθερή. Λόγω όμως της μεγάλης ανόδου του, το Υπουργείο Ανάπτυξης αναμένεται να επανεξετάσει το ζήτημα.

Αλήθεια: ο λιθάνθρακας δεν είναι καν εθνικό προϊόν

Ο λιθάνθρακας θα εισάγεται από τρίτες χώρες (με τις οποίες μάλιστα δεν έχουμε ισχυρούς δεσμούς), και επιπλέον δεν είναι εθνικό προϊόν, ούτε πρόκειται να γίνει. Αντίθετα, εθνικά προϊόντα είναι ο τουρισμός και η γεωργία, που ήδη υποφέρουν από τα προμηνύματα της κλιματικής αλλαγής. Εθνικό προϊόν είναι και οι ανεξάντλητες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, που διαθέτουμε σε αφθονία στη χώρα μας. Γιατί να μην αποτελέσουν αυτές οι πηγές το νέο προσοδοφόρο και καινοτόμο εθνικό προϊόν της Ελλάδας;

Επιπλέον, αξίζει να αναδείξουμε ένα νέο εθνικό προϊόν της χώρας μας, που μπορεί να φέρει μόνο οφέλη: την εξοικονόμηση ενέργειας. Η Ελλάδα έχει μεγάλες δυνατότητες σε αυτό τον τομέα, καθώς οι μέχρι σήμερα επιδόσεις είναι απογοητευτικά χαμηλές. Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΕ, η χώρα μας εκπέμπει 37% περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα (CO2) ανά μονάδα παραγόμενου ΑΕΠ σε σχέση με τον μέσο όρο της ΕΕ-27, γεγονός που υποδεικνύει τις τεράστιες ευκαιρίες που έχει η χώρα μας για εξοικονόμηση ενέργειας. Η έμφαση σε καθαρές και αποδοτικές τεχνολογίες στη βιομηχανία, η βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας των κτιρίων, η προώθηση των μέσων μαζικής μεταφοράς αποτελούν μερικές μόνο από τις δράσεις που μπορούν να μειώσουν την ενέργεια που καταναλώνεται στη χώρα μας.

Αλήθεια: ακόμη και αν βελτιωθούν οι υφιστάμενες μονάδες το πρόβλημα παραμένει

Το μεγάλο πρόβλημα λέγεται κλιματική αλλαγή και απαιτεί δραστικές περικοπές των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, αν θέλουμε να αποφύγουμε τα χειρότερα της κλιματικής αλλαγής, η αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας δεν πρέπει να ξεπεράσει τους 2ο C σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα. Αυτό μεταφράζεται σε παγκόσμια μείωση των εκπομπών κατά 60-80% έως το 2050. Για τις βιομηχανικές χώρες, ο στόχος μπορεί να εξειδικευθεί σε ενδιάμεση μείωση των εκπομπών κατά 30% έως το 2020 (πάντα σε σχέση με τα επίπεδα εκπομπών του 1990). Η Ελλάδα θα πρέπει να συμβάλει σε αυτή τη μείωση, στον βαθμό που της αναλογεί. Ήδη έχουμε δεχθεί ότι η ΕΕ θα μειώσει δεσμευτικά τις εκπομπές της κατά τουλάχιστον 20% έως το 2020, και ο στόχος για την Ελλάδα είναι να μειώσει τις εκπομπές της στον τομέα της ηλεκτροπαραγωγής κατά περίπου 20%, σε σχέση με τα επίπεδα του 2005. Αν μάλιστα η ΕΕ δεχθεί τελικά αυτό που προτείνει το WWF, ότι δηλαδή η μείωση των εκπομπών θα πρέπει να είναι 30% έως το 2020, τότε οι μειώσεις που θα κληθεί να επωμιστεί η Ελλάδα θα είναι ακόμα μεγαλύτερες.

Σε αυτό το στόχο δεν χωράει η καύση λιθάνθρακα. Οι απαιτούμενες μειώσεις εκπομπών θα πρέπει να ειδωθούν όχι ως κάτι που μας επιβάλει η ΕΕ, αλλά ως εθνική πρόκληση ενάντια στην κλιματική αλλαγή.

Αλήθεια: Χρειαζόμαστε ενεργειακή ανεξαρτησία, σε συνδυασμό με την προστασία του περιβάλλοντος

Οι επιδιώξεις της Πολιτείας για εξάρτηση από τον εισαγώμενο λιθάνθρακα μπορεί να προκαλέσουν τεράστια αναστάτωση στην ενεργειακή ανεξαρτησία της χώρας και να επιφέρουν σημαντικές αυξήσεις στην τιμή του ηλεκτρισμού, αν μελλοντικά προκύψει ζήτημα αυξομειώσεων της τιμής, όπως συμβαίνει με το πετρέλαιο. Επιπλέον, η εισαγωγή του λιθάνθρακα θα είναι μεγάλο πλήγμα στη μάχη ενάντια στην κλιματική αλλαγή. Κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει τη δημιουργία μιας "τεχνητής" κρίσης στην παγκόσμια αγορά άνθρακα που μπορεί να οδηγήσει σε σημαντικές οικονομικές απώλειες. Η ενεργειακή ανεξαρτησία μιας χώρας, όπως και η έμφαση σε καθαρές και ανεξάντλητες πηγές ενέργειας προβάλλουν ως επιτακτικές λύσεις.

Αλήθεια: η κοινωνία αντιστέκεται στον άνθρακα

Οι πολίτες πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι η καλύτερη επιλογή μας δεν είναι η διατήρηση του σημερινού "ρυπογόνου" status quo, αλλά η στροφή σε καθαρές πηγές και η εξοικονόμηση ενέργειας. Αυτό ευτυχώς είναι κάτι που φαίνεται ότι το αντιλαμβάνονται οι Έλληνες ολοένα και περισσότερο.

Σύμφωνα με το Ευρωβαρόμετρο του 2007 (πίνακας 4), οι Ελληνες πολίτες δεν επιθυμούν τη χρήση άνθρακα (32% κατά της χρήσης, 16% υπέρ) και μάλιστα βρίσκονται στις υψηλότερες θέσεις της ΕΕ-25 σε αυτό το ζήτημα. Η Ελληνική Πολιτεία θα ακούσει τη φωνή των πολιτών;