Picture of sstamellos

sstamellos

ΜΙΛΩΝΤΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΥΡΗΝΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΜΕ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ

ΜΙΛΩΝΤΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΥΡΗΝΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΜΕ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ

Η πυρηνική ενέργεια είναι ένα πολύ σημαντικό ζήτημα για τις σύγχρονες κοινωνίες, και για την ελληνική, ιδίως σήμερα που κάποιοι επιχειρούν να επαναφέρουν τη συζήτηση για πυρηνικό εργοστάσιο στην Ελλάδα. Η υπόθεση των πυρηνικών μας αφορά ως Ελλάδα καθώς η χώρα μας κάνει εισαγωγές ρεύματος από τη Βουλγαρία, η οποία είναι γνωστό ότι παράγει ρεύμα από το διαβόητο για τα ατυχήματά του πυρηνικό εργοστάσιο του Κοζλοντούι, ενώ προσπαθεί να δημιουργήσει και άλλο πυρηνικό εργοστάσιο στο Μπέλενε, σε σεισμογενή περιοχή.

Ένα ατύχημα εκεί επηρεάζει άμεσα τη Βόρεια Ελλάδα (κι όχι μόνο!), ενώ τη χώρα μας αφορούν και τα πυρηνικά εργοστάσια που σχεδιάζει η Τουρκία στις ακτές του Αιγαίου και τη Μαύρη Θάλασσα.

Ένα τόσο σημαντικό ζήτημα είναι αδιανόητο να λείπει από τη σχολική ύλη. Οι μαθητές μας θα το βρουν μπροστά τους και καλό είναι να ξέρουν κάποια πράγματα και όλο το σχετικό προβληματισμό για τους κινδύνους, τη σκοπιμότητα (αυτή που δηλώνεται αλλά κι εκείνες που δεν δηλώνονται), τις εναλλακτικές λύσεις που υπάρχουν.

Εννοείται βέβαια ότι με άλλο τρόπο μιλάμε στα μικρά παιδιά και με άλλα τρόπο στα μεγαλύτερα ή στους ενήλικους. Τόσο ο τρόπος προσέγγισης όσο και η ορολογία που χρησιμοποιούμε πρέπει να προσαρμόζονται ανάλογα με εκείνον στον οποίο απευθυνόμαστε.

ΤΙ ΠΡΟΒΛΕΠΕΙ Η ΥΛΗ ΤΩΝ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ

Τα νέα σχολικά βιβλία Φυσικής της Ε’ και της Στ’ Δημοτικού είναι ιδιαίτερα δύσκολα για τα παιδιά, περιέχοντας προχωρημένες έννοιες και ορολογία. Στο κεφάλαιο της Ενέργειας στην Ε’ τάξη δίνουν το βάρος στην κατανόηση από τα παιδιά ότι η ενέργεια αλλάζει μορφές, μετατρέπεται από τη μια μορφή στην άλλη με ή χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση, η ενέργεια δεν χάνεται αλλά υποβαθμίζεται, δεν μπορεί δηλαδή πλέον να τη χρησιμοποιήσει ο άνθρωπος κλπ.
Στο βιβλίο της Στ’ τάξης αναφέρεται ότι πλεονέκτημα τη πυρηνικής ενέργειας είναι πως δε ρυπαίνει την ατμόσφαιρα και τα μειονεκτήματα που έχει είναι τα επικίνδυνα ραδιενεργά απόβλητα και ο κίνδυνος ατυχήματος (σελ. 37). Περνάει έτσι στα «ψιλά» χωρίς να αναφέρεται η «λεπτομέρεια» της διασποράς ραδιενέργειας σε τεράστιες εκτάσεις του πλανήτη όπως μας έδειξαν ατυχήματα σαν αυτό του Τσέρνομπιλ. Μάθαμε το 1986 με τραγικό τρόπο και με χιλιάδες ανθρώπινα θύματα, με τεράστιες οικονομικές απώλειες, με καταστροφές τεράστιων ποσοτήτων γεωργικών προϊόντων, με την απαγόρευση να καθόμαστε το γρασίδι και να αγγίζουμε το χώμα, με τη δημιουργία απαγορευμένων μολυσμένων ζωνών γύρω από το πυρηνικό εργοστάσιο, ότι η ραδιενέργεια δεν έχει σύνορα.

Η ραδιενέργεια δε ρυπαίνει οπτικά την ατμόσφαιρα αλλά εξακολουθεί να μολύνει ανύποπτους ανθρώπους με μια ρύπανση που δε φαίνεται. Κι εδώ μπαίνουν και σοβαρά ζητήματα δημοκρατικής λειτουργίας: Θα υπάρχει ελευθερία του Τύπου και μη διαπλεκόμενα με το πυρηνικό λόμπι ΜΜΕ για να μας ειδοποιήσουν σε περίπτωση ατυχήματος; Στην περίπτωση των πυρηνικών, η δημοκρατία και η ελευθερία του Τύπου γίνονται κυριολεκτικά ζήτημα ζωής και θανάτου.

Αυτή η γνώση δεν αξιολογείται ως σημαντική για να διδαχτεί στα παιδιά.
Όπως δεν αξιολογείται ως σημαντική για να διδαχτεί στα παιδιά η άμεση σχέση «ειρηνικής» και «πολεμικής» χρήσης της πυρηνικής ενέργειας: Το πώς η «ειρηνική» χρήση της πυρηνικής ενέργειας προέκυψε σαν παραπροϊόν της έρευνας για την ατομική βόμβα και το πώς συμβαίνει χώρες που είχαν μόνο «ειρηνικά» πυρηνικά εργοστάσια βρέθηκαν να κατέχουν και πυρηνικά όπλα (Ισραήλ, Ινδία, Πακιστάν κλπ). Εάν η «ειρηνική» με την «πολεμική» χρήση της πυρηνικής ενέργειας δεν έχουν καμία σχέση, τότε γιατί όλη αυτή η φασαρία για τα πυρηνικά εργοστάσια του Ιράν και της Β. Κορέας;

ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΕΤΑΙ ΣΤΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ

Αφορμή για να ξεκινήσομε τη συζήτηση και την έρευνά μας με τα παιδιά για την πυρηνική ενέργεια μπορούν να αποτελέσουν εκπομπές ή ειδήσεις από την τηλεόραση σχετικά με τα πυρηνικά του Ιράν π.χ. ή η είδηση για κάποιο ατύχημα. Στη συζήτησή μας πρέπει να τεθούν – ανάλογα με το επίπεδο των παιδιών ερωτήματα όπως:

 Τι συνέπειες έχει η ρύπανση της ατμόσφαιρας (η ραδιενέργεια στην περίπτωση της πυρηνικής ενέργειας) στην τοπική κοινωνία αλλά και ευρύτερα στη φύση, στην οικονομία, στην υγεία, στην πολιτική ζωή της περιοχής η οποία την υφίσταται.

 Τι συνέπειες έχει ο έλεγχος των πηγών ενέργειας από μια χώρα ή μια ολιγομελή ομάδα ανθρώπων. Κι εδώ μπαίνει το ζήτημα των πολέμων στη Μέση Ανατολή, την Αφρική και αλλού.

 Είναι δίκαιη η μοιρασιά της ενέργειας στον κόσμο μας; Πώς γίνεται οι λαοί πολλών αφρικανικών χωρών να έχουν τόσο πετρέλαιο και να ζούνε στη φτώχεια;

 Η παραγωγή ενέργειας σε ορισμένα κέντρα και η διανομή της σε μεγάλες αποστάσεις και σε άλλες χώρες (όπως γίνεται με τα πυρηνικά) δεν σημαίνει και πολιτική εξάρτηση της χώρας που εισάγει την ενέργεια αυτή;

 Η συγκέντρωση ενέργειας σημαίνει και συγκέντρωση πολιτικής δύναμης και εξουσίας. Αντίθετα, η παραγωγή ενέργειας με αποκεντρωμένες και ήπιες μορφές ενισχύει την τοπική αυτονομία και την άμεση δημοκρατία.

 Μπορούμε να παράγουμε ενέργεια χωρίς ρύπανση και χωρίς πολέμους;

 Πώς μπορούμε να κάνουμε οικονομία στην ενέργεια; Χρειαζόμαστε πραγματικά τόσο πολλή ενέργεια;

 Τι σχέση έχει η ποσότητα της ενέργειας που χρειαζόμαστε με το μέγεθος της πόλης που ζούμε;

 Ποιος είναι ο ρόλος της δημοκρατίας και της ελευθερίας του Τύπου για την αποφυγή της ρύπανσης αλλά και για τον περιορισμό των συνεπειών της τόσο στους ανθρώπους όσο και στη φύση;

Τα παραπάνω ερωτήματα μπορούν να αποτελέσουν θέματα έρευνας ομάδων μαθητών στα πλαίσια ενός προγράμματος Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ή μιας σχολικής εργασίας σχετικά με το θέμα.

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ
 Βιβλία: Μια καλή ιδέα που μπορεί να αξιοποιηθεί είναι το βιβλίο «Η πυρηνική ενέργεια για αρχάριους» των εκδόσεων «Επιλογή», το οποίο αναλύει το θέμα με σκίτσα. Εννοείται ότι αξιοποιούμε τμήματα του βιβλίου, ανάλογα με το επίπεδο των παιδιών και το θέμα που θέλουμε να συζητήσουμε.
 Περιοδικά: Μπορούν να χρησιμοποιηθούν διάφορα περιοδικά και εφημερίδες όπως η εφημερίδα «Εν Οίκω» που εκδίδεται στη Θεσσαλονίκη και κυκλοφορεί δωρεάν σε όλη την Ελλάδα, η παγκρήτια οικολογική εφημερίδα «Φουρόγατος», η «Πράσινη Πολιτκή», τα μηνιαία ένθετα «ΟΙΚΟ» της «Καθημερινής» και «Δαίμονας της Οικολογίας» της «Αυγής»,το περιοδικό «Οικοτοπία» κ.ά. αλλά και ο τοπικός Τύπος με αφιερώματα στην κλιματική αλλαγή και τις διάφορες μορφές ενέργειας. Υπάρχουν εκτεταμένα αφιερώματα εξαιτίας της συνειδητοποίησης της κλιματικής αλλαγής.
 Μουσική: Και η μουσική μπορεί να αξιοποιηθεί στα πλαίσια ενός μαθήματος για το θέμα. Ένα παράδειγμα είναι το τραγούδι “London calling” των Clash, το οποίο αναφέρεται σε πυρηνικό λάθος. Τα λόγια του θα μπορούσαν να μεταφραστούν είτε από τον εκπαιδευτικό είτε στα πλαίσια του μαθήματος των Αγγλικών.
 Δίκτυα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης: Υπάρχει το Δίκτυο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης με τη συμμετοχή σχολείων «Η Ενέργεια στο περιβάλλον του παιδιού» με Συντονιστικό φορέα το ΚΠΕ Μουζακίου
Τηλ.: 24450-43242
Φαξ: 24450-43363
e-mail: kpemou@otenet.gr
Ταχ. Δ/νση: Μουζάκι, Τ.Κ. 43060
 Διαδίκτυο: Μια πρόταση είναι η ιστοσελίδα του Αντιπυρηνικού Παρατηρητηρίου Μεσογείου αλλά και ιστοσελίδες σχετικές με την ενέργεια, τόσο των Κέντρων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (ΚΠΕ Καστοριάς «Ενέργεια και Περιβάλλον», http://kpe-kastor.kas.sch.gr/energy1/, ΚΠΕ Μουζακίου «Η Ενέργεια στο Περιβάλλον του παιδιού», www.enpep.gr ) όσο και του Κέντρου Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (www.cres.gr) και του Ενεργειακού Κέντρου της Περιφέρειας Κρήτης (www.crete-region.gr/greek/energy). Παιδική σελίδα για την ενέργεια λειτουργεί και το Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (www.energolab.gr )
 Οικολογικές οργανώσεις: Πέρα από την προσωπική ή ταχυδρομική επαφή με μέλη οικολογικών οργανώσεων για τέτοια θέματα και για επισκέψεις και συζητήσεις στο σχολείο, σημαντικό υλικό μπορεί κανείς να αντλήσει από το διαδίκτυο από δικτυακούς τόπους όπως το www.ecocrete.gr (Παγκρήτιο Δίκτυο Οικολογικών Οργανώσεων), www.ecogreens.gr (Οικολόγοι Πράσινοι), www.greenpeace.org/greece (Greenpeace), www.wwf.gr (Παγκόσμιο Ταμείο για τη Φύση-WWF), www.oikologos.gr (Οικολογική Επιθεώρηση), www.greens-efa.org (Ευρωπαίοι Πράσινοι) κ.ο.κ
 Παιχνίδια: Υπάρχουν εκπαιδευτικά παιχνίδια στο διαδίκτυο στην ιστοσελίδα των Ευρωπαίων Πράσινων, του ΚΑΠΕ, της Greenpeace κ.α.

Φώτης Ποντικάκης
Υπεύθυνος Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης της Δ/νσης Π.Ε. Χανίων
Μέλος του Π.Σ. των Οικολόγων Πράσινων

Scroll to Top