«Η ανελέητη αλήθεια, την οποία αποφεύγουμε να αντιμετωπίσουμε, είναι ότι η κλιματική αλλαγή δεν αποτελεί ένα ακόμα «ζήτημα» στον κατάλογο με τα προβλήματα για τα οποία πρέπει να ανησυχούμε, όπως η υγειονομική περίθαλψη και οι φόροι. Είναι ένα πολιτισμικό εγερτήριο. Ένα ισχυρό μήνυμα -με τη μορφή πυρκαγιών, πλημμυρών, ξηρασιών και της εξαφάνισης ειδών- ότι χρειαζόμαστε ένα εντελώς νέο οικονομικό μοντέλο και έναν καινούργιο τρόπο για να μοιραζόμαστε αυτό τον πλανήτη. Ένα μήνυμα ότι πρέπει να εξελιχτούμε.» λέει η Ναόμι Κλάιν στο βιβλίο της «ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΣ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΚΛΙΜΑΤΟΣ – ΑΥΤΟ ΑΛΛΑΖΕΙ ΤΑ ΠΑΝΤΑ»
Μακάρι να είχαμε το περιθώριο να συζητάμε τα επόμενα 100 χρόνια για το πώς θα θέλαμε να γίνουν τα έργα για τις ΑΠΕ. Πρέπει δυστυχώς μέσα στα επόμενα ελάχιστα χρόνια να έχουμε προετοιμάσει το μοντέλο, που θα οδηγήσει σε μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου παγκόσμια κατά 50% μέχρι το 2050. Πώς θα το πετύχουμε αυτό; «Σύμφωνα με την Greenpeace, η συμφωνία της Συνόδου (του Παρισιού) στέλνει στην «άσχημη πλευρά της ιστορίας» την ενέργεια από ορυκτά καύσιμα, η οποία συνιστά και την κύρια αιτία για την παγκόσμια υπερθέρμανση» http://tvxs.gr/news/kosmos/symfonia-gia-tin-klimatiki-allagi-sto-parisi"
Αν δεν αλλάξουμε άμεσα το μοντέλο παραγωγής και κατανάλωσης δεν θα έχουμε τίποτα να προστατέψουμε σε λίγο. Αυτό που πρέπει και μπορούμε να κάνουμε ως οικολογία είναι να λειτουργούμε ως παράγοντας, που αφενός προωθεί τις ΑΠΕ/αιολικά και αφετέρου συμμετέχει στο διάλογο και βελτιώνει τον σχεδιασμό, ώστε να μειώνονται οι όποιες επιπτώσεις από τα έργα (περιορισμός των δρόμων που διανοίγονται, εάν είναι δυνατόν υπογειοποίηση δικτύων, αποκατάσταση περιοχών μετά την μεταφορά και εγκατάσταση αιολικών κα). Μπορούμε να συμβάλλουμε σε δημιουργικό διάλογο των επενδυτών με τις τοπικές κοινωνίες, μπορούμε να προωθούμε μεγαλύτερη συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών στα επενδυτικά σχέδια με παράλληλα μεγαλύτερο περιβαλλοντικό έλεγχο. Και αν μπορούμε, να προωθούμε πρωτοβουλίες των τοπικών κοινωνιών για δημοτικά σχήματα ΑΠΕ.
Πράγματι, συνήθως η μεγαλύτερη επιβάρυνση είναι κατά τη μεταφορά και εγκατάσταση των ανεμογεννητριών. Γι’ αυτό όμως πρέπει να διατυπώνουμε συγκεκριμένες προτάσεις, τόσο για να περιοριστεί η ζημιά (κυρίως διάνοιξη δρόμων, δίκτυα κα) αλλά και για να αποκατασταθεί μετά (κλείσιμο δρόμων με μπάρα, υπογειοποίηση δικτύου, συμμετοχή τοπικών φορέων για έλεγχο της αποκατάστασης κα). Ο ρόλος της οικολογίας είναι να συμβάλλει στην ολοκληρωμένη προσέγγιση του θέματος.
Τώρα αν για κάποιο πολύ σημαντικό λόγο πρέπει η εγκατάσταση να γίνει πιο πέρα (αν ευνοεί όμως και το αιολικό δυναμικό), ή η τοποθέτηση των ιστών των αιολικών πρέπει να γίνει με καλύτερο σχεδιασμό, αυτά είναι πράγματι θέματα, που μπορούμε να θέτουμε μέσα από τις προτάσεις μας. Η θέση της οικολογίας διαφέρει από αυτή της αριστεράς, η οποία κυρίως αντιτίθεται στις μεγάλες επενδυτικές εταιρείες και την ιδιωτικοποίηση της ενέργειας. Μπορούμε όμως να περιμένουμε πότε θα αλλάξει το οικονομικό μοντέλο για να γίνουν δημόσιες επενδύσεις στις ΑΠΕ; Να περιμένουμε να έρθει στην εξουσία το ΚΚΕ και μετά; Διότι, ο ΣΥΡΙΖΑ βλέπουμε ότι δεν πρόκειται να αλλάξει το σύστημα αυτό. Είναι γεγονός επίσης ότι για ελάχιστα σχέδια ΑΠΕ/αιολικά δεν υπήρξαν αντιδράσεις από τις τοπικές κοινωνίες. Σε πολλές περιπτώσεις έχουν όμως δίκιο.
ΝΑΙ στα αιολικά πάρκα λοιπόν, με προϋποθέσεις και με σεβασμό στην άποψη της τοπικής κοινωνίας. Μην γινόμαστε αφοριστικοί και ισοπεδωτικοί. Δεν είναι τόσο εύκολο να πείσεις τον κάτοικο να δεχτεί μια εγκατάσταση στον τόπο του, με τους συναισθηματικούς του συνειρμούς, στον οποίο μεγάλωσε και θέλει να τον χαίρεται έτσι. Σου λέει, δώσε μου μια ανεμογεννήτρια να βάλω στο σπίτι μου, δώσε μου ένα φωτοβολταικό, πες μου πώς θα μειώσω την κατανάλωση, μην μου το χαλάς το βουνό μου…
Γενικά
– Η καλύτερη "ανανεώσιμη πηγή" στην ενέργεια παραμένει η οικονομία και το "όχι σπατάλη". Πρέπει να επιμεριστούν οι στόχοι και το φορτίο ανά νομό και δήμο έτσι που ο καθένας να καταστεί υπεύθυνος και να το σκεφθεί, αν θα πει ναι ή όχι σε μια τέτοια επένδυση.
– Πρέπει να επιμείνουμε να "ανοίξει η αγορά" ιδιαίτερα στους μικρούς καταναλωτές και στην οικιακή παραγωγή και για όλες τις μορφές ανανεώσιμων πηγών. Να επιδοτηθούν οι μικροί παραγωγοί και καταναλωτές. Εγώ για παράδειγμα έκανα γεωθερμία για την ψύξη – θέρμανση του σπιτιού πληρώνοντας το διπλάσιο της συμβατικής λύσης και ΔΕΝ μπορώ να έχω την παραμικρή επιδότηση
– Να γίνουν εταιρείες λαϊκής βάσης με τοπικό συνεταιριστικό χαρακτήρα και να πάρουμε την "πίτα" της αγοράς από τις ξένες εταιρείες. Ο κόσμος δεν εμπιστεύεται τους ξένους για τις προθέσεις τους. Δεν τους δίνει τα δάση του και τα βουνά του με την ίδια ευκολία, που θα δώσει στον Έλληνα και την τοπική εταιρεία, στην οποία πιθανόν να συμμετέχουν και οι ίδιοι με λίγα χρήματα. Γιατί να μην έχουν οι δήμοι την δυνατότητα να χρηματοδοτηθούν για δημοτικές επιχειρήσεις στις ΑΠΕ;;
– Πέρα της μείωσης της κατανάλωσης, της εξοικονόμησης, της εγκατάστασης μικρών ΑΠΕ στα σπίτια μας, της θερμομόνωσης, της αλλαγής προτύπων, ένα άλλο κλειδί είναι και η εγκατάσταση των ΑΠΕ/αιολικά κοντά στους χώρους όπου γίνεται η κατανάλωση της ενέργειας π.χ. Πάτρα, Θεσσαλονίκη, Αττική Η λύση δεν είναι να στείλουμε τις ΑΠΕ σε βραχονησίδες στη λογική να μην τις βλέπουμε, αλλά να αναλάβουμε μεγαλύτερο μέρος της ευθύνης που μας αναλογεί μέσα στις πόλεις, κοντά στα αστικά και τουριστικά κέντρα.
Δεν έχουμε λοιπόν να επιλέξουμε μεταξύ του να μην κάνουμε τίποτα και του να καταστρέψουμε τα πάντα, αλλά μεταξύ αδράνειας και ΑΠΕ με σοβαρό σχέδιο. Υπάρχουν για παράδειγμα ορνιθολογικές μελέτες που δείχνουν ότι κάποια αιολικά δεν επηρεάζουν καθόλου τα πουλιά, κάποια όμως που χωροθετήθηκαν σε λάθος σημείο τα σκοτώνουν και πρέπει να φύγουν…
Το ότι είμαστε υπέρ των ΑΠΕ είναι ξεκάθαρο, αλλά ξέρεις κάποιον που να δηλώνει ότι είναι εναντίον των ΑΠΕ; Το πρόβλημα είναι ότι στην Ελλάδα μπορούν όλοι να δηλώνουν ότι είναι υπέρ, αλλά οι περισσότεροι δεν τις θέλουν κοντά τους (γιατί θα… κάνουν θόρυβο, γιατί… στειρώνουν τα ζώα, γιατί ενοχλούν αισθητικά, γιατί εμποδίζουν τον τουρισμό, γιατί εμποδίζουν τα θηράματα, γιατί είναι ιδιωτικοί επενδυτές κα). Το αποτέλεσμα είναι να προχωρούν ελάχιστα σχέδια και αυτό φαίνεται στο ποσοστό διείσδυσης των ΑΠΕ στη χώρα μας
Όσοι σκέφτονται επίσης με κριτήριο μόνο ποιος κάνει την επένδυση και όχι με το πώς θα περιορίσουμε την κλιματική κρίση, πρέπει να σκεφτούν ότι τα δάση (και μάλιστα αυτά σε μεγάλο υψόμετρο που δημιουργήθηκαν όταν το κλίμα ήταν πιο υγρό και δροσερό) καταστρέφονται δραματικά (Ελλάδα 2007-2008, Πορτογαλία-Ιταλία 2006, Αυστραλία 2009, ΗΠΑ 2007-2008, Καναδάς πρόσφατα κλπ). Τα οικοσυστήματα αλλάζουν ραγδαία λόγω της κλιματικής αλλαγής (μεγάλο μέρος της χλωρίδας και πανίδας, 30-40%, και μάλιστα των νησιωτικών και ορεινών περιοχών, θα εκλείψει μέχρι το 2050 στην περιοχή μας), τα πουλιά απειλούνται σε πολλαπλάσια έκταση απ΄ ό,τι θα μπορούσαν να κάνουν χιλιάδες αιολικά πάρκα, οι ακτές και η παράκτια ζώνη θα αλλάξουν δραματικά και απειλείται μόνιμη υπερκάλυψη παράκτιας ζώνης στην Ελλάδα έκτασης 800 τετραγωνικών χιλιομέτρων καθώς και δραματική αύξηση της διάβρωσης.
Αν μιλάμε για ξεχαρβάλωμα ενός βουνού με 50 ανεμογεννήτριες πχ στο Παναχαϊκό, πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι όλη η παράκτια ζώνη της Βόρειας Πελοποννήσου, η λιμνοθάλασσα του Κοτυχιού και μεγάλο μέρος της λιμνοθάλασσας του Μεσολογγίου μπορεί να έχουν εξαφανιστεί μέχρι το 2050.
Υποστηρίζουμε λοιπόν και λέμε ότι είναι αναγκαία η απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα, καθώς είναι αναγκαία και η εξοικονόμηση ενέργειας και η στροφή προς τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) για λόγους περιβαλλοντικούς, οικονομικούς και κοινωνικούς. Η Ελλάδα επίσης είναι μια από τις πιο σπάταλες ενεργειακά χώρες υπολογίζοντας τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου ανά μονάδα ΑΕΠ, και η οικονομική επιβάρυνση είναι πολύ μεγάλη.
Οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας είναι απαραίτητο να αναπτυχθούν ώστε να καλυφθούν οι εθνικοί στόχοι για διείσδυση των ΑΠΕ κατά 20% στη συνολική παραγωγή ενέργειας έως το 2020. Γνωρίζουμε παράλληλα ότι είναι αδύνατη, τεχνολογικά και ποσοτικά, η επίτευξη των στόχων αυτών μόνο με εξοικονόμηση ενέργειας, ή μόνο με μικρά αιολικά ή μόνο με φωτοβολταϊκά. Στα πλαίσια αυτά, δεν είμαστε αντίθετοι με την τοποθέτηση ανεμογεννητριών και αιολικών πάρκων στα βουνά.
Όμως, θεωρούμε απαραίτητο να προηγείται της εγκατάστασης αυτών των συστημάτων ο ουσιαστικός διάλογος με τις τοπικές κοινωνίες. Όπως επίσης να γίνονται με τρόπο και με σχήματα που θα εξυπηρετούν ένα οικολογικό μοντέλο παραγωγής ενέργειας. Δηλαδή να σέβονται τον ορεινό χώρο, να μεγιστοποιούν το περιβαλλοντικό και οικονομικό όφελος για τις τοπικές κοινωνίες, να προσφέρουν θέσεις απασχόλησης και ιδιαίτερα στους νέους, να ενδυναμώνουν το ρόλο των τοπικών μικρομεσαίων επιχειρήσεων σε θέματα παραγωγής μέρους της τεχνολογίας και παροχής μέρους των αναγκαίων υπηρεσιών που απαιτούνται, συμπεριλαμβανομένης και της συντήρησης και να συνεισφέρουν στην εθνική οικονομία μέσω της κατασκευής μέρους του εξοπλισμού από ελληνικές βιομηχανίες. Αυτό βέβαια απαιτεί καλά σχεδιασμένα προγράμματα επιμόρφωσης και κατάρτισης, αλλά και αξιοποίησης της υπάρχουσας εμπειρίας, απαιτεί ενδυνάμωση των ικανοτήτων των τοπικών κοινωνιών και νέες πολιτικές και πρακτικές σε όλα τα επίπεδα.
Το όραμά μας περιλαμβάνει ένα σχέδιο που θα έχει ως πρωταγωνιστές τις τοπικές κοινωνίες. Προτείνουμε τη δημιουργία «Συμμετοχικών Εταιριών Παραγωγής Πράσινης Ενέργειας» (ανώνυμες εταιρείες ευρείας συμμετοχικής βάσης), με μετόχους την Περιφέρεια, τους Δήμους, τη ΔΕΗ, επαγγελματικούς φορείς (Επιμελητήρια, εμπορικοί σύλλογοι, εργατικά κέντρα και σωματεία, περιβαλλοντικοί και κοινωνικοί φορείς, τουριστικοί φορείς, ιδιωτικές επιχειρήσεις) αλλά και πολίτες που θα προωθήσουν τις επενδύσεις στις ΑΠΕ (αιολική, ηλιακή, βιομάζα, γεωθερμία) ώστε να επιτευχθούν οι στόχοι και ταυτόχρονα τα οικονομικά οφέλη για τις τοπικές κοινωνίες να μεγιστοποιούνται. Κανένας μέτοχος δεν θα πρέπει να κατέχει πάνω από το 5-10% των μετοχών.