Σχεδιάζουν πυρηνικό εφιάλτη στη Βουλγαρία!

Συγκεκριμένα η Βουλγαρία, αφού υποχρεώθηκε να κλείσει το άκρως επικίνδυνο Κοζλοντούι προκειμένου να γίνει δεκτή στην ΕΕ, ήδη ζητεί δάνειο 4 δις ευρώ από την ΕΥΡΑΤΟΜ., ήτοι ευρωπαϊκό δημόσιο χρήμα, προκειμένου να εγκαταστήσει σε μια σεισμογενή και υφιστάμενη τις (αυξημένες τα τελευταία χρόνια) πλημμύρες του Δούναβη, στο βόρειο τμήμα του εδάφους της, ένα πυρηνικό αντιδραστήρα παλιάς και μη δοκιμασμένης ρωσικής τεχνολογίας, που σε καμία δυτική χώρα δεν θα αδειοδοτείτο.

Ιδιωτικές τράπεζες σε Ευρώπη και ΗΠΑ έχουν ήδη ανεξαιρέτως αρνηθεί να χρηματοδοτήσουν το επικίνδυνο αυτό σχέδιο. Είναι επομένως αδιανόητο να επιτραπεί χρηματοδότησή του με χρήματα του ευρωπαίου φορολογουμένου.

Το ΠΑΝΔΟΙΚΟ απευθύνθηκε στην κυβέρνηση και τους ευρωβουλευτές και (από κοινού με άλλες 160 ευρωπαϊκές οργανώσεις πολιτών) στους Επιτρόπους Περιβάλλοντος Σταύρο Δήμα και ενέργειας κ. Piebalgs και ζήτησε να αντιταχθούν σθεναρά στη χρηματοδότηση αυτή.

Επαναλαμβάνουμε και δημόσια την έκκλησή μας.

Ο εφιάλτης ενός νέου Τσερνομπίλ, στη γειτονιά μας δεν μπορεί με κανένα τρόπο να επιτραπεί!

ΠΡΟΣ
Τον Επίτροπο Περιβάλλοντος της ΕΕ
κ.. Σταύρο Δήμα

23 Μαρτίου 2007

Κύριε Επίτροπε

Εμείς 160 οργανώσεις απ’ όλη την Ευρώπη ανησυχούμε βαθιά για την πιθανή ευρωπαϊκή χρηματοδότηση της κατασκευής βουλγαρικού πυρηνικού εργοστασίου στο ΜΠΕΛΕΝΕ της Βόρειας Βουλγαρίας.

‘Όταν έγινε η πυρηνική καταστροφή του 1986 στο ΤΣΕΡΝΟΜΠΙΛ, υπήρχαν ήδη σχέδια για κατασκευή δύο αντιδραστήρων σοβιετικής κατασκευής στο Μπέλενε και οι εργασίες άρχισαν το 1987. Εντούτοις, μετά την πτώση του κομμουνιστικού καθεστώτος, το σχέδιο ανεστάλη λόγω διαμαρτυριών του κοινού ενώ ανησυχίες από οικονομική, περιβαλλοντική άποψη καθώς και ασφαλείας εκφράστηκαν, μεταξύ άλλων, από τη βουλγαρική ακαδημία επιστημών, σ’ ένα λεπτομερές επικριτικό κείμενο 421 σελίδων. Το 1997 το βουλγαρικό υπουργικό συμβούλιο έκρινε το σχέδιο «τεχνικώς αναξιόπιστο και οικονομικώς μη βιώσιμο» και έθεσε τέρμα στην προώθησή του.

Το 2004 η βουλγαρική κυβέρνηση, χωρίς εξηγήσεις, αναβίωσε τα σχέδια για κατασκευή δύο πυρηνικών αντιδραστήρων στην συγκεκριμένη θέση του Μπέλενε και το 2006, ανέθεσε με συμβόλαιο στην ρωσική εταιρία Atomstroyexport , η οποία είχε εκδηλώσει ενδιαφέρον από κοινού με την γαλλογερμανική Areva NP. Παραταύτα , οι προσπάθειες εξασφάλισης χρηματοδότησης από δυτικές τράπεζες έχουν, μέχρι στιγμής, αποτύχει. Μετά από μαζικές διαμαρτυρίες σε Γερμανία και Ιταλία κρίθηκε ότι το σχέδιο συναντά τόση αντίδραση, ώστε οι τράπεζες Commerzbank, Deutsche Bank, HypoVereinsbank και UniCredit, αρνήθηκαν όλες να παράσχουν δάνεια για το Μπέλενε. Κατά πληροφορίες το σχέδιο έχει επίσης απορριφθεί από γαλλικές, αμερικανικές και ελβετικές τράπεζες.

Με δεδομένα τα παραπάνω, με κατάπληξη μαθαίνουμε ότι η βουλγαρική κυβέρνηση προτίθεται να υποβάλει αίτηση για ένα δάνειο 300 εκατ. ευρώ από την ΕΥΡΑΤΟΜ, προκειμένου να ξεκινήσει τον πυρηνικό αντιδραστήρα του Μπέλενε.

Για πολλούς λόγους Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις απ’ όλη την Ευρώπη αντιδρούν στη χρηματοδότηση και κατασκευή του Π.Α. του Μπέλενε.

Πρώτο και θεμελιώδες είναι το γεγονός ότι το εργοστάσιο πρόκειται ν’ ανεγερθεί σε περιοχή σεισμογενή. Κατά τον τελευταίο σεισμό 200 άνθρωποι πέθαναν σε απόσταση μόνο 12 χιλιομέτρων από το Μπέλενε, στην πόλη Svishtov. Η κατασκευή πυρηνικού αντιδραστήρα σε άμεση εγγύτητα με σεισμικά ρήγματα είναι συνταγή συμφοράς. Αυτός είναι ένας από τους κύριους λόγους που η βουλγαρική ακαδημία επιστημών προειδοποίησε εναντίον της ολοκλήρωσης του σχεδίου Π.Α. στο Μπέλένε, στη μελέτη της του 1990.

Το σχέδιο Π.Α. που προτείνεται για το Μπέλενε δεν ανήκει στα γνωστά πρότυπα αντιδραστήρων και υπάρχουν φόβοι ότι δεν ικανοποιεί τις τρέχουσες δυτικές προδιαγραφές ασφαλείας. Ο σχεδιαζόμενος ρωσικός Π.Α. AES-92 είναι customized τύπου VVER-1000/V-392 γνωστού κάτω από πολλές συντομογραφίες. Αυτός ο τύπος αντιδραστήρα δεν έχει αδειοδοτηθεί ως τώρα στην Ευρώπη ή τις Ηνωμένες Πολιτείες και οι αδειοδοτικές διαδικασίες στη μόνη χώρα όπου είναι υπό κατασκευή, την Ινδία, είναι απόρρητες. Παρότι ένας πολύ παρόμοιου τύπου αντιδραστήρας έχει κατασκευαστεί στην Κίνα (ΑΕS 91, επίσης βασισμένος στην τεχνολογία VVER-1000/320, δεν υπάρχει επιχειρησιακή εμπειρία αυτού του Π.Α. τύπου AES, δεδομένου ότι η πρώτη μονάδα ετέθη σε λειτουργία πλήρους ισχύος μόλις τον Ιανουάριο του 2007. Επίσης, δεν υπάρχει διαθέσιμη αξιολόγηση ασφαλείας γι’ αυτόν τον αντιδραστήρα. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή οφείλει προσεκτικά να εξετάσει κατά πόσον μπορεί να χορηγηθεί δάνειο στα πλαίσια της ΕΥΡΑΤΟΜ για ένα άγνωστο ρωσικό αντιδραστήρα για τον οποίο υπάρχει ελάχιστη αξιόπιστη πληροφόρηση και καμία επιχειρησιακή εμπειρία.

Παρότι η Atomstroyexport ισχυρίζεται ότι ο σχεδιασμός του Μπέλενε θα ανήκει στη λεγόμενη τρίτη γενιά, στην πράξη είναι μια αναβαθμισμένη εκδοχή του αντιδραστήρα τύπου VVER 100/320, που δεν θα έπαιρνε άδεια κατασκευής στη Γερμανία, όπως αποδεικνύει η περίπτωση του αντιδραστήρα του Stendal που έκλεισε. Εν τέλει ο αντιδραστήρας VVER 1000/320 θεωρείται ότι χαρακτηρίζεται από συγκεκριμένα μειονεκτήματα όσον αφορά την ασφάλεια. Αυτά σχετίζονται με το ύψος του ορίου του περιεχομένου υλικού, την αξιοπιστία των συστημάτων χειρισμού και ελέγχου, την τρωτότητα των συστημάτων ασφαλείας και μια τάση αύξησης της θραυστότητας της δεξαμενής πίεσης του αντιδραστήρα.

Πολύ πρόσφατα, την 1η Μαρτίου 20067, υπήρξε ένα σοβαρό περιστατικό με τον αντιδραστήρα ΚΟΣΛΟΝΤΟΥΙ 5, ο οποίος είναι τύπου VVER- 1000/320. Ο Georgi Kastchiev πρώην επικεφαλής της βουλγαρικής υπηρεσίας πυρηνικής ασφαλείας, ο οποίος τώρα δουλεύει στο πανεπιστήμιο της Βιέννης, αναφέρει ότι το κεντρικό σύστημα ασφαλείας του αντιδραστήρα απέτυχε. Οι αρχές κατ’ αρχάς τήρησαν σιωπή για το περιστατικό και το βαθμολόγησαν με 0 στην κλίμακα INES . Σχεδόν δύο μήνες αργότερα αναγκάστηκαν να το αναβαθμίσουν στην τάξη του 2 της εν λόγω κλίμακας και να επιβεβαιώσουν την περιγραφή της κατάστασης από τον Dr Kastchiev. Ο ίδιος ο G. Kastchiev εκτίμησε το περιστατικό ως «οδήγηση σε αυτοκινητόδρομο χωρίς φρένα».

Υπάρχει εκτεταμένη αμφισβήτηση σχετικά με το αν ένας αντιδραστήρας τύπου VVER- 1000/320 μπορεί να πιάσει τα δυτικά στάνταρ ασφαλείας μέσω βελτιωτικών επεμβάσεων, αλλά το απλό γεγονός του τι συνέβη σ’όσους αντιδραστήρες VVER υπέστησαν επιθεώρηση από δυτικό κράτος αποσαφηνίζει τη βαρύτητα του προβλήματος.. Μετά τη γερμανική επανένωση, οι πυρηνικές μονάδες του Greifswald 6-8 καθώς και του Stendal 1και 2, τεχνολογίας VVER δεύτερης γενιάς, σε διάφορα στάδια κατασκευής, πήγαν για παλιοσίδερα. Οι αποφάσεις αυτές στηρίχθηκαν τόσο σε ανησυχίες σχετικά με την ασφάλεια όσο και με την οικονομικότητα των σχεδίων με προέχουσα την διάσταση της ασφάλειας.(1)

Επιπλέον του σεισμικού κινδύνου , επισημαίνεται ότι το σημείο εγκατάστασης του Π.Α. του Μπέλενε είναι κοντά στο Δούναβη, ένα ποταμό που εμφανίζει αύξοντα αριθμό πλημμυρικών περιστατικών. Οι πλημμύρες μπορεί να έχουν σοβαρή επίπτωση σε μια πυρηνική εγκατάσταση. Στη περίπτωση του Μπέλενε, για παράδειγμα, η πλημμύρα μπορεί να αποσταθεροποιήσει το υπέδαφος επί του οποίου έχει θεμελιωθεί η εγκατάσταση. Πρόσφατες πλημμύρες το 2005 και το 2006 ήδη επηρέασαν τα δίκτυα επικοινωνιών και μεταφορών περί ην εγκατάσταση. Τέτοιες επιπτώσεις μπορεί να θέσουν σε κίνδυνο την εφαρμογή μέτρων σχετικών με την ασφάλεια από τους υπευθύνους και ν’ απομονώσουν το χώρο του Π.Α. σε μια πιθανή κατάσταση ανάγκης, λόγω των δυσχερειών που συνεπάγονται στην επικοινωνία και τον εφοδιασμό. Η πλημμύρα μπορεί επίσης να συμβάλει στην διασπορά ραδιενεργού υλικού σε περίπτωση ατυχήματος. Στις 14 Απριλίου 2006 το BBC ανέφερε: «το ύψος των υδάτων στο Δούναβη έφτασε σε επίπεδα ρεκόρ και οι βουλγαρικές αρχές κήρυξαν κατάσταση εκτάκτου ανάγκης κατά μήκος των 450 χιλιομέτρων εδάφους της χώρας που διασχίζει . Το Βιντίν μια πόλη 50.000 είναι έτοιμη για εκκένωση»

Το σενάριο που προκύπτει από την εγκατάσταση ενός άγνωστου τύπου ρωσικού αντιδραστήρα σε μια περιοχή επιρρεπή στους σεισμούς και τις πλημμύρες, σε μια χώρα όπου δίνεται λίγη σημασία στις ανησυχίες για την πυρηνική ασφάλεια (2) είναι στ’ αλήθεια τρομακτικό. Κάτι που ενισχύεται, αν κανείς λάβει υπ’ όψη ότι το πρόβλημα των πυρηνικών αποβλήτων του Μπέλενε δεν έχει λυθεί, ότι σχέδιο έκτακτης ανάγκης δεν υπάρχει, και ότι η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων δεν εκτιμά σοβαρά τους σεισμικούς και πλημμυρικούς κινδύνους, ούτε τον κίνδυνο ενός μείζονος πυρηνικού ατυχήματος.

Όσον αφορά το ευρύτερο πλαίσιο της βουλγαρικής ενεργειακής πολιτικής, φοβόμαστε ότι η κατασκευή του Π.Α. του Μπέλενε θα σπρώξει τον βουλγαρικό ενεργειακό τομέα σε ένα μη βιώσιμο δρόμο. Πρώτ’ απ’ όλα τούτο ισχυροποιεί την βουλγαρική εξάρτηση από ενεργειακές πηγές προερχόμενες από τη Ρωσία (πυρηνική τεχνολογία και καύσιμα). Δεύτερον, εκτρέπει επενδυτικά κεφάλαια από την ελάχιστου κόστους εναλλακτική λύση που συνιστάται από το EBRD: την μεγιστοποίηση της ενεργειακής αποδοτικότητας Σύμφωνα με την EURO STAT η Βουλγαρία είναι μακράν η λιγότερο αποτελεσματική χώρα-μέλος της ΕΕ και απαιτεί 10 φορές περισσότερη ενέργεια ανά Ευρώ εγχωρίου εθνικού προϊόντος. Τα πλέον των 4 δισεκ. Ευρώ που απαιτεί το Μπέλενε είναι σε χτυπητή αντίθεση με το πρόγραμμα 200 εκατ. ευρώ για την προώθηση της ενεργειακής αποδοτικότητας, το οποίο η Βουλγαρία εκτελεί με κονδύλια από το EBRD. H επένδυση κεφαλαίων στο Μπέλενε θα τα εκτρέψει από την ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Παρά το μεγάλο ανεκμετάλλευτο δυναμικό ανανεώσιμων πηγών στην νότια περιοχή της ΕΕ, μόνη η Βουλγαρία έχει ένα ιδιαίτερα μέτριο πρόγραμμα σ’ αυτό το πεδίο, ένα από τα μετριότερα στην ΕΕ. Σ΄αυτό το πλαίσιο, είναι δύσκολο να κατανοήσει κανείς, γιατί θα πρέπει δημόσιο ευρωπαϊκό χρήμα να χρησιμοποιηθεί προς στήριξη της πυρηνικής επιλογής και των εγγενών σ’ αυτή κινδύνων για όλη την νότια περιοχή της ΕΕ.

Κλείνοντας θα θέλαμε να προσθέσουμε ότι υπάρχει τεράστια αντίδραση στον Π.Α. του Μπέλενε τόσο στην ομώνυμη περιοχή όσο και κατά μήκος της συνοριακής γραμμής με τη Ρουμανία, όπου αυτοδιοικητικοί άρχοντες που εκπροσωπούν εκατοντάδες χιλιάδες κατοίκων, έχουν διακηρύξει την αντίθεσή τους στο σχέδιο, στην Π.Γ.Δ.Μ. όπου πολίτες έχουν καταγγείλει τη Βουλγαρία για παραβίαση της σύμβασης “Espoo” για τις διασυνοριακές επιπτώσεις και στην Ελλάδα όπου μια ευρεία συμμαχία περιβαλλοντικών οργανώσεων έχει ανοιχτά ταχθεί κατά του σχεδίου.

Κατά τα προηγούμενα χρόνια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει θεμελιώσει τη δέσμευσή της στα ζητήματα του περιβάλλοντος. Τυχόν υποστήριξη προς ένα επικίνδυνο Π.Α., που δεν θα έπαιρνε ποτέ άδεια κατασκευής σε χώρες όπως η Γερμανία και οι ΗΠΑ και που δεν κρίθηκε κατάλληλο για χρηματοδότηση από ιδιωτικές τράπεζες, θα έθετε τις δεσμεύσεις αυτές υπό αμφισβήτηση.

Ως εκπρόσωποι της κοινωνίας των πολιτών από όλες τις χώρες της ΕΕ κάνουμε έκκληση όπως επιδείξετε ενδιαφέρον για την ασφάλεια των ευρωπαίων πολιτών και όπως διασφαλίσετε τα δικαιώματα των επομένων γενεών: μη διακινδυνεύσετε ένα νέο ΤΣΕΡΝΟΜΠΙΛ, χρηματοδοτώντας ένα πυρηνικό σχέδιο σε μια σεισμογενή περιοχή, πείτε ΟΧΙ στο σχέδιο Π.Α. στο Μπέλενε! Το ευρωπαϊκό δημόσιο χρήμα δεν πρέπει να χρησιμοποιηθεί για να στηρίξει ένα εγχείρημα που θα θέσει σε κίνδυνο την ασφάλεια των ευρωπαίων πολιτών.

Αναμένουμε την απάντησή σας και θα εκτιμούσαμε την ευκαιρία να σας παρουσιάσουμε τις ανησυχίες μας σε μια προσωπική συνάντηση

(1) Στην Τσεχική Δημοκρατία, όπου έγινε προσπάθεια να αναβαθμισθεί ένας αντιδραστήρας VVER-1000 με την βοήθεια δυτικής τεχνολογίας τα αποτελέσματα δεν υπήρξαν καθόλου ενθαρρυντικά: στις δύο μονάδες του ΤΕΜΕΛΙΝ κατεγράφησαν 102 ξεχωριστά περιστατικά και πολλές μικρότερες βλάβες κατά τα 6 προηγούμενα χρόνια

(2) Η Βουλγαρία πιέστηκε ισχυρά από την ΕΕ για να κλείσει τα πρώτα 4 μπλοκ του πυρηνικού εργοστασίου του ΚΟΖΛΟΝΤΟΥΙ εξαιτίας των εγγενών τους κινδύνων. Σίγουρα δεν θα το είχε κάνει αν αυτό δεν ήταν όρος εισδοχής της στην ΕΕ. Πρόσφατες συνεχείς προσπάθειες να ξανανοίξουν τα μπλοκ 3 και4 δείχνουν ότι η κυβέρνησή της ακόμη δεν αντιλαμβάνεται τις σχετικά προβλήματα ασφαλείας.

Μετά τιμής
Heffa Schücking, urgewald e.V. Tomasz Terlecki, CEE Bankwatch Network
on behalf of:

(ακολουθούν ονόματα 160 ευρωπαϊκών οργανώσεων πολιτών)