Ποια Οικολογία,
ποιο οικολογικό κίνημα,
ποια η οικολογική πολιτική σήμερα;
του Μιχάλη Κουλουρούδη
Πριν από χρόνια, με αρκετούς φίλους που δραστηριοποιούμασταν για την πτώση της χούντας και για μια κοινωνική αλλαγή στην Ελλάδα με σοσιαλιστική προοπτική, λέγαμε μεταξύ σοβαρού και αστείου -βλέποντας και τα σημάδια παρακμής και την κατάντια του υπαρκτού σοσιαλισμού- ότι εμείς θα βοηθήσουμε να γίνει σοσιαλισμός στην Ελλάδα και μετά θα την κοπανήσουμε για την Αμερική. Εκεί θα αργήσει να έλθει ο σοσιαλισμός.
Σήμερα μπαίνει ξανά το ερώτημα: τι οικολογική κοινωνία θέλουμε; Είμαστε διατεθειμένοι π.χ. να αλλάξουμε το καταναλωτικό μοντέλο του δυτικού ανθρώπου με ένα μοντέλο συμβατό με τις δυνατότητες της οικολογικής ισορροπίας του πλανήτη και τη συμμετοχή όλων των ανθρώπων του πλανήτη σ’ αυτό το μοντέλο;
Η οικολογική πολιτική όσο και όπως μέχρι τα τώρα εκφράστηκε και εκφράζεται στη χώρα μας δεν ξεπέρασε ουσιαστικά τα πρότυπα της παραδοσιακής πολιτικής της ευρύτερης αριστεράς. Πέρα βέβαια από τη θεματολογία, που πράγματι έφερε καινούργια στοιχεία, με πρωταρχικό την προστασία του περιβάλλοντος. Παρέμεινε σ’ ένα διεκδικητικό και διακηρυκτικό χαρακτήρα, χωρίς να διαμορφώνει όρους νοοτροπίας πρώτιστα αλλαγής της δομής του ατομικιστικού αναπτυξιακού μοντέλου οργάνωσης της κοινωνίας, που έχει επιβληθεί σε πλανητικό επίπεδο.
Αυτή την πολιτική που εξέφρασαν και εκφράζουν οι διάφοροι οικολογικοί σχηματισμοί, μπορεί κάλλιστα να εκφράσει και οποιοσδήποτε πολιτικός φορέας της αντιπολιτευόμενης αριστεράς, εμπλουτίζοντας τη θεματολογία του με την προστασία του περιβάλλοντος κλπ και αυτό βλέπουμε να κάνει εν πολλοίς και ο Συνασπισμός. Γι’ αυτό το λόγο και η μεταπήδηση στελεχών του οικολογικού χώρου προς τέτοιους σχηματισμούς θα έλεγε κανείς ότι είναι φυσιολογική και όχι παράξενη. Αυτά τα στελέχη δεν διακυβεύουν τίποτα σε σχέση με την προσωπική τους ζωή, το μοντέλο επαγγελματικής τους απασχόλησης, το καταναλωτικό τους πρότυπο, την κάλυψη του ελεύθερου χρόνου τους και της καθημερινής τους πρακτικής. Διεκδικούν και αυτοί την προστασία του περιβάλλοντος και ίσως από καλύτερους όρους, μια και έχουν τη δυνατότητα να απευθύνονται σε ένα ευρύτερο ακροατήριο, να κάνουν κάποια επερώτηση στη Βουλή, να έχουν καλύτερη πρόσβαση στα ΜΜΕ κτλ.
Τι είναι αυτό λοιπόν που διαφοροποιεί την οικολογική πολιτική σε σχέση με την παραδοσιακή πολιτική; Αυτό χρειάζεται να αναζητήσουμε και αυτός είναι ο ρόλος του Φόρουμ:
1) Να αναζητά τη διαφορετικότητα με δημιουργικό τρόπο, να ξεκινήσει ένα διάλογο και να προχωρήσει στην πράξη, για την ιδεολογία, τις οργανωτικές μορφές, την πολιτική δράση, θεωρητική και πρακτική, διεκδικητική και δημιουργική, του οικολογικού χώρου.
2) Να ξεκινήσει ένα διάλογο ιδεών και έργων με τους ανθρώπους που αυτοτοποθετούνται στον οικολογικό-εναλλακτικό-δημιουργικό χώρο και είναι ανοιχτοί προς την κοινωνία και ιδίως με τους ανήσυχους και νέους ανθρώπους, ένα διάλογο όπου θα προβάλλονται εν τη γενέσει τους αυτά τα πρακτικά και ιδεολογικά εγχειρήματα, που πιστεύουμε ότι καλύπτουν τοις ανησυχίες μας.
3) Να δώσουμε το έναυσμα και να πιέσουμε τις διάφορες οργανώσεις, πρωτοβουλίες, θεματικές δράσεις και άτομα να οικολογικοποιήσουν το σύνολο της δράσης τους. Να βάλουμε το μαχαίρι λίγο βαθιά και να δούμε την οικολογική πολιτική παντού. Με τον όρο οικολογία εννοούμε την αρμονική, ισότιμη, συνεργατική και φιλική σχέση του ανθρώπου με τους συνανθρώπους του όπου γης, με τα γήινα οικοσυστήματα και τα λοιπά έμβια όντα. Για να ζούμε αυτή την αρχή -όσοι αυτοχαρακτηριζόμαστε οικολόγοι- πρέπει να μπορούμε και να θέλουμε να την εξυπηρετήσουμε σε πολιτικό, συλλογικό, επαγγελματικό και προσωπικό επίπεδο. Πως μπορούμε να διαμορφώσουμε τους όρους για να φθάσουμε σ’ αυτήν τη δυνατότητα εξυπηρέτησης -αβίαστα και με συνέπεια- της γενικότερης οικολογικής πρακτικής και ποιες θα είναι οι επόμενες δράσεις του Φόρουμ προς αυτή την προοπτική;
Αναφέρω ενδεικτικά μερικούς τομείς πάνω στους οποίους θα πρέπει να ξεκινήσει αυτός ο διάλογος, αφενός για τη δοκιμασία γενικότερων οικολογικών αρχών με την οικολογική πολιτική και για τη διαμόρφωση ιδεολογίας και θέσεων γι’ αυτούς τους τομείς αλλά και οργανωτικής συγκρότησης στο συγκεκριμένο χώρο:
Α) Η δράση μου στο χώρο της Οικολογικής Γεωργίας από το πρώτο της βήμα στη χώρα μας, θεωρητικά, πρακτικά και οργανωτικά μου παρέχουν την δυνατότητα να πω, ότι ο συγκεκριμένος χώρος, από τους ελάχιστους που πραγματοποιούνται ορισμένα στοιχεία της οικολογικής πολιτικής στον αγροτικό τομέα, έχει ακόμα πολλές ελλείψεις, που δεν θα μπορέσει ποτέ να καλύψει και συνεχώς θα διογκώνονται αν δεν αναπτυχθούν κινήματα θεωρητικής ανάλυσης αλλά κυρίως πρακτικής, που να μας επηρεάζουν. Ποια είναι λοιπόν η οικολογική πολιτική στον αγροτικό χώρο και μέσα στις οργανώσεις αυτού του χώρου; Ποιο είναι, από οικολογική άποψη, το μοντέλο διοίκησης των οργανώσεων του χώρου, των επαγγελματικών δραστηριοτήτων για την παραγωγή, επεξεργασία, διακίνηση, πιστοποίηση κλπ; Ποια η οικολογική πολιτική σε θεσμικό επίπεδο που πρέπει να διεκδικήσουμε;
Β) Ποια είναι η οικολογική πολιτική στον χώρο των μη κυβερνητικών οργανώσεων, απλώς και μόνο η δράση τους για την προστασία ενός βιοτόπου; Ή χρειάζεται να κοιτάξουμε στοιχεία σε σχέση με την εσωτερική τους δομή, τον τρόπο χρηματοδότησης, αμοιβής των στελεχών κλπ; Ποια η σχέση τους με άλλες δράσεις της οικολογικής πολιτικής;
Γ) Ποια η οικολογική πολιτική στον εργασιακό χώρο και στους διάφορους τομείς παραγωγής; Ποια η οικολογική πολιτική στον συνδικαλιστικό χώρο; Στα θέματα του άκρατου ανταγωνισμού που επιβάλει η παγκοσμιοποίηση, ποια είναι η θέση της οικολογικής πολιτικής;
Δ) Ποια η οικολογική πολιτική στους συγκεκριμένους χώρους του πολιτισμού, του αθλητισμού και αλλού;
Αυτά εν συντομία ως ερεθίσματα ενός ενδιαφέροντος, ζωντανού και δημιουργικού διαλόγου. Κατά την άποψη μου πρέπει να ξεμπροστιάσουμε και να ξεμπροστιαστούμε όλοι με δημιουργικό τρόπο και μπροστά στην κοινωνία να απομυθοποιήσουμε την κατάσταση χωρίς ψευδαισθήσεις.
Όσον αφορά την οικολογική πολιτική στο χώρο της τοπικής αυτοδιοίκησης: Σε ποιο βαθμό τα υπάρχοντα σχήματα και οι πρακτικές που ακολουθούνται έχουν οικολογική χροιά; Είναι κάτι που χρειάζεται εξέταση. Όπως έχει δείξει η μέχρι τώρα ιστορία του χώρου, η κάθε εκλογή είναι ευκαιρία για κάθε λογής ηγέτες και καιροσκόπους. Τι θα διευκόλυνε τη συγκρότηση της οικολογικής πολιτικής, ώστε να γίνει κάτι σημαντικό για τις επερχόμενες εκλογές της τοπικής αυτοδιοίκησης; Είναι κάτι που θέλει πολύ κουβέντα για όσους βλέπουν την οικολογία ως υπόθεση ζωής.