ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΡΕΜΑΤΩΝ
Η τραγωδία της Μάνδρας στοίχισε τη ζωή σε 24 ανθρώπους και προκάλεσε ανυπολόγιστες υλικές καταστροφές στους κατοίκους της Δυτικής Αττικής . Στο όνομα της «αντιπλημμυρικής προστασίας» η πολιτεία (Υπουργεία & Περιφέρειες) προχωράει με ταχύρυθμες διαδικασίες έργα που σε τίποτα δε διαφέρουν από την μέχρι τώρα καταστροφική πολιτική διαχείρισης των ρεμάτων (εγκιβωτισμοί, κάλυψη ρεμάτων, εκτροπές ποταμών και άλλες τέτοιες φαραωνικές παρεμβάσεις). Αυτή η λογική διαχείρισης σε συνδυασμό με την αλόγιστη οικιστική επέκταση οδήγησε σε εξαφάνιση της συντριπτικής πλειοψηφίας των «φυσικών» ρεμάτων, με αποτέλεσμα την ένταση των πλημμυρικών φαινομένων.
Παρακολουθώντας αυτή την αδιέξοδη και επικίνδυνη πολιτική να συνεχίζεται, οι παρακάτω υπογράφοντες φορείς αποφασίσαμε να ενώσουμε τις δυνάμεις μας με στόχο την αποτροπή νέων καταστροφικών παρεμβάσεων στα εναπομείναντα ρέματα και την ευρεία ενημέρωση των πολιτών για τις σύγχρονες, αποτελεσματικές και φιλικές προς το περιβάλλον μεθόδους διαχείρισης των ρεμάτων.
Τα αίτια των πλημμυρών και η αντιμετώπιση της Πολιτείας
Οι καταστροφικές συνέπειες των πλημμυρών είναι κυρίως αποτέλεσμα διαχρονικών κυβερνητικών επιλογών στην Ελλάδα και αυθαίρετων ανθρώπινων παρεμβάσεων που συνεχίζονται μέχρι σήμερα και λιγότερο της κλιματικής αλλαγής. Επιλογών που καταστρέφουν το φυσικό περιβάλλον προς όφελος οικονομικών συμφερόντων. Είναι αποτέλεσμα της αποψίλωσης των δασών από τις πυρκαγιές, των «νόμιμων» ή παράνομων παρεμβάσεων στα ρέματα (κάλυψη ρεμάτων, εκτροπές, τσιμεντοποίηση, μπαζώματα κ.λπ.) και της συνεχούς οικιστικής επέκτασης και κατασκευής μεγάλων έργων (πχ Αττική Οδός, Ολυμπιακές εγκαταστάσεις ) με υλικά αδιαπέρατα από το νερό.
Υπουργεία και Περιφέρειες μοιάζει να μη διδάσκονται από τις επανειλημμένες αποτυχίες των μέχρι τώρα παρεμβάσεων στα ρέματα και στο όνομα της «αντιπλημμυρικής προστασίας» δρομολογούν έργα:
α/Αντιπεριβαλλοντικά. Αποψιλώνουν ολοκληρωτικά τη βλάστηση σε παραρεμάτιες περιοχές που αποτελούν σημαντικότατα οικοσυστήματα και πνεύμονες πρασίνου και φυσικού κλιματισμού των πόλεων και της υπαίθρου. Στις πιο ακραίες περιπτώσεις εξαφανίζουν τα ρέματα σκεπάζοντάς τα και μετατρέποντάς τα σε αγωγούς ομβρίων υδάτων. Τα έργα αυτά έχουν καταστροφικές συνέπειες όχι μόνο στην πολύτιμη χλωρίδα και πανίδα των ρεμάτων αλλά και στον υδροφόρο ορίζοντα, στη θάλασσα, στο μικροκλίμα και στα επίπεδα θορύβου των παρόχθιων περιοχών.
β/ Αναποτελεσματικά ως προς την αντιπλημμυρική προστασία. Η αποψίλωση της φυσικής βλάστησης και η επένδυση της κοίτης με τσιμέντα ή συρματοκιβώτια μειώνουν τη δυνατότητα απορρόφησης του νερού από το έδαφος και αυξάνουν την ταχύτητα του νερού και του όγκου των φερτών υλικών που φτάνουν στα πεδινά. Επιπλέον, δεν απαλλοτριώνονται οι κατασκευές εντός των πλημμυρικών οριογραμμών, συνεπώς διατηρούνται οι στενώσεις στις κοίτες των ρεμάτων. Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι η αύξηση του πλημμυρικού κινδύνου.
γ/ Δαπανηρά. Το κόστος αυτών των τεχνικών έργων μαζί με το ετήσιο κόστος συντήρησής τους ανέρχεται σε εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ. Με ασύγκριτα μικρότερο κόστος θα μπορούσαν να προστατευθούν τόσο οι ευάλωτοι σε πλημμύρες πληθυσμοί όσο και το φυσικό περιβάλλον.
Αυτή την περίοδο τέτοια έργα δρομολογούνται σε πολλά ρέματα, ανάμεσά τους σημαντικότατα ρέματα της Αττικής όπως το ρέμα Ποδονίφτη, το Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας, το ρέμα Πικροδάφνης, το ρέμα Σαπφούς. Εκτός του ότι σε κάποιες περιπτώσεις δεν δικαιολογούνται από πλευράς πλημμυρικού κινδύνου, παραβιάζουν μια σειρά νομοθεσίες όπως την κοινοτική Οδηγία 2000/60/ΕΚ και 2007/60 για περιβαλλοντικά φιλική διαχείριση των υδάτων, το Σχέδιο Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών του υδατικού διαμερίσματος Αττικής GR06 κ.λπ. Μικρότερα, αλλά επίσης σημαντικά ρέματα βρίσκονται μόνιμα υπό απειλή τσιμεντοποίησης, μπαζώματος και ρύπανσης, όπως για παράδειγμα το ρέμα Μαύρου Βουνού Γραμματικού – Σέσι που απειλείται από τη λειτουργία των ΧΥΤΑ/ΧΥΤΥ.
Η σύγχρονη διεθνής προσέγγιση στο ζήτημα των ρεμάτων
Σε πολλές χώρες του κόσμου (πχ στις πόλεις Λος Aντζελες, Σεούλ, Aαρχους και σε πολλές ακόμη) ήδη εφαρμόζονται λύσεις που αντίκεινται στη λογική της τσιμεντοποίησης – εγκιβωτισμού και προωθούν την αποκάλυψη των κλειστών ρεμάτων (daylighting) και την οικομηχανική επέμβαση (Bioengineering), δηλαδή ενισχύουν την επαναφορά των ρεμάτων/ποταμών στη φυσική τους μορφή. Χρειάζονται λύσεις μη εργολαβικής αντίληψης, που προσεγγίζουν την αντιπλημμυρική προστασία σε ολόκληρη την υδρολογική λεκάνη των ρεμάτων όπως: 1/ έργα ορεινής υδρονομίας (π.χ. φράγματα μικρής κλίμακας με φυσικά υλικά), 2/αναδασώσεις, 3/οριοθέτηση των ρεμάτων βάσει του πραγματικού πλημμυρικού τους κύματος και όχι βάσει των υπαρχόντων κατασκευών με αντίστοιχη αύξηση των χώρων πρασίνου και δημιουργία παραρρεμάτιων πάρκων ασφαλούς εκτόνωσης των υδάτων, 4/απαλλοτριώσεις εντός των οριογραμμών και απομάκρυνση των οχλουσών χρήσεων, 5/διάνοιξη φυσικών χωμάτινων διατομών και σταθεροποίηση των πρανών με φυτεύσεις , 6/διάνοιξη των «δέλτα» των εκβολών ,7/χρήση υδατοπερατών υλικών σε δρόμους, πεζοδρόμους, πλατείες και δημιουργία λιμνο-δεξαμενών συγκράτησης του νερού κ.λπ.
Τα σχέδια καταστροφής των ρεμάτων δεν πρέπει να περάσουν γιατί:
• Προστατεύοντας τα ρέματα προστατεύουμε τις ζωές μας
• Προστατεύοντας το περιβάλλον απομακρύνουμε τον κίνδυνο για νέες πλημμύρες
• Τα ρέματα και οι παραρρεμάτιες εκτάσεις είναι δημόσια περιουσία και κοινά αγαθά
Καλούμε όλους τους φορείς, κινήσεις και ευαισθητοποιημένους πολίτες που έχουν τους ίδιους στόχους, προβληματισμούς και ανησυχίες να δηλώσουν συμμετοχή και να ενώσουν τις δυνάμεις τους μαζί μας. E-mail, τηλέφωνα.
Υπογράφουν:
Δασαμάρι SOS
Δίκτυο Πολιτών για την διάσωση του ρέματος Πικροδάφνης
Ελληνικό Δίκτυο ΦΙΛΟΙ της ΦΥΣΗΣ/ Naturefriends Greece
ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΑΓΩΝΑ ΔΗΜΟΥ ΜΑΡΑΘΩΝΑ
ΚΕΝΤΡΟ ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Β.Α. ΑΤΤΙΚΗΣ
Κίνηση για την Προστασία & Ανάδειξη του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας
Κι.Π.Η. – Κίνηση Πολιτών Ηλιούπολης
Ομάδα Γεωμυθική
ΠΟΔΟΝΙΦΤΗΣ (ένα ρε(ύ)μα κριτικής των καιρών και της δράσης)
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΌΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΒΑΡΝΑΒΑ
Σύλλογος Προστασίας Περιβάλλοντος και Ρεματιάς Πεντέλης-Χαλανδρίου
ΦΙΛΟΠΡΟΟΔΟΣ ΕΞΩΡΑΪΣΤΙΚΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΠΑΡΑΛΙΑΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΥ ΑΤΤΙΚΗΣ –ΣΕΣΙ «Ο ΠΑΝ»
Cine Σχολειό (Πικέρμι)
Green it up Again