ΣΤΙΣ ΠΗΓΕΣ ΤΟΥ ΓΟΡΓΟΠΟΤΑΜΟΥ
ΤΟ ΝΕΡΟ, ΠΟΛΥΤΙΜΟΣ ΦΥΣΙΚΟΣ ΠΟΡΟΣ
Είναι γνωστό ότι το νερό αποτελεί πολύτιμο πόρο για τα νοικοκυριά, τη γεωργία, τη φύση, τη βιομηχανία, την αναψυχή, την ενέργεια, τις μεταφορές. Στη χώρα μας η αφθονία του δεν θεωρείται δεδομένη. Στο μέλλον ενδέχεται να αυξηθούν οι δυσκολίες όσον αφορά την υδροδότηση, τόσο από ποσοτική όσο και από ποιοτική άποψη. Η συνεχής ρύπανση, η υπερβολική χρήση και η κακή διαχείριση υποβάθμισαν σημαντικά την ποιότητα του νερού.
Οι πολιτικές διαχείρισης της ποιότητας και της ποσότητας του νερού αποτελούν ουσιώδη απαίτηση. Η δε πρόληψη είναι καλύτερη από τη θεραπεία Ο κατάλληλος και προσεκτικός σχεδιασμός χρήσεων γης μπορεί να συμβάλει αποφασιστικά στην ενίσχυση των προληπτικών μέτρων.
Η ζήτηση του νερού αυξάνεται διαρκώς, ειδικότερα λόγω της αύξησης της κατανάλωσης από τα νοικοκυριά, τη γεωργία και τον τουρισμό. Η υπερβολική χρήση των επιφανειακών υδάτων και η μετατροπή των υγροτόπων σε περιοχές ανάπτυξης άλλων χρήσεων, έχουν καταστρέψει μεγάλες εκτάσεις υδροβιοτόπων.
Το νερό είναι αγαθό «εν ανεπαρκεία» στη φύση. Σήμερα πουλιέται ακριβότερα από το πετρέλαιο. Ένα λίτρο νερού εμφιαλωμένο πουλιέται μέχρι 200 δρχ Δεν χρειάζεται να πούμε τι συμβαίνει στον κόσμο. Στη χώρα μας, για τις ανάγκες ύδρευσης της Αθήνας διοχετεύεται το νερό των λιμνών Μαραθώνα και Υλίκης, το νερό των ποταμών Μόρνου και Εύηνου και δεν ξέρουμε ποιο άλλο στο μέλλον. Είναι γνωστή η κατάσταση της Θεσσαλικής Πεδιάδας και η εκτροπή του Αχελώου, η κατάσταση της Κρήτης, των νησιών του Αιγαίου. Είναι γνωστές οι επισημάνσεις για τον κίνδυνο της ερημοποίησης περιοχών της ελληνικής γης.
Από το Γοργοπόταμο υδρεύεται η πόλη της Λαμίας, οι ανάγκες της οποίας συνεχώς αυξάνονται. Πριν από λίγα χρόνια ζήσαμε τη θερινή περίοδο το πρόβλημα της λειψυδρίας στη Λαμία και τη διαμάχη των ΟΤΑ για την μοιρασιά του νερού. Είναι γνωστό ότι μία – μία οι γεωτρήσεις, με τις οποίες υδρεύονται χωριά του κάμπου της Λαμίας, «βγαίνουν εκτός» λόγω των νιτρικών, όπως και ότι οι φυσικές πηγές «χάνονται» χρόνο με το χρόνο. Ότι φέτος αναμένεται να έχουμε σοβαρό πρόβλημα ύδρευσης στο Δημοτικό Διαμέρισμα του Σταυρού, αλλά και σε άλλα Διαμερίσματα. Ότι οι γεωτρήσεις ξεπερνούν πια τα 100 μέτρα σε πολλές περιπτώσεις, προκειμένου να βρεθεί νερό.
Με λίγα λόγια, στο ερώτημα προστασία του νερού του Γοργοποτάμου ή κατασκευή Μικρού Υδροηλεκτρικού Εργοστασίου, ανεπιφύλακτα απαντούμε ότι προέχει σήμερα η προστασία του νερού. Και μιλάμε πάντα για την συγκεκριμένη περιοχή, τις ΠΗΓΕΣ ΤΟΥ ΓΟΡΓΟΠΟΤΑΜΟΥ, και όχι κάποιο ποτάμι, κάποιο φράγμα, κάποια υδατόπτωση
Η πραγματική αντίθεση στο συγκεκριμένο δεν είναι παραγωγή ενέργειας από υδατόπτωση, από τη μια, και φυσικό περιβάλλον από την άλλη, όπως πολλοί ισχυρίζονται. Η πραγματική αντίθεση είναι: Υδροηλεκτρικό Εργοστάσιο στις πηγές του Γοργοποτάμου από τη μια, και νερό, φύση, περιβάλλον, οικοτουρισμός, απασχόληση, παράδοση, ιστορία από την άλλη
ΟΙ ΠΗΓΕΣ ΤΟΥ ΓΟΡΓΟΠΟΤΑΜΟΥ, ΠΕΡΙΟΧΗ ΑΝΕΚΤΙΜΗΤΗΣ ΑΞΙΑΣ
Οι πηγές του Γοργοποτάμου είναι ένας υδροβιότοπος, μια περιοχή ανεκτίμητης αξίας, η οποία θα αναδεικνύεται διαρκώς λόγω και της μελλοντικής αξίας του νερού. Η περιοχή είναι χαρακτηρισμένη ως σημαντικού φυσικού κάλλους, με τις πηγές, τις μικρές λίμνες, τους καταρράκτες, την χλωρίδα και την πανίδα. Δυστυχώς δεν έχει γίνει ως τώρα κάποια μελέτη για την οικοτουριστική της ανάδειξη. Και είναι επόμενο, όταν ξέρουμε πώς σκέφτεται η Τοπική και Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση. Τώρα όλοι ανακοινώνουν ανάθεση μελετών.
ΓΟΡΓΟΠΟΤΑΜΟΣ ΚΑΙ NATURA 2000
Οι Πηγές του Γοργοποτάμου εντάσσονται στο πρόγραμμα NATURA 2000, όπως και όλη η κοιλάδα του Σπερχειού. ¶ρα το ΥΠΕΧΩΔΕ και το Υπουργείο Γεωργίας, αρμόδια Υπουργεία για το Δίκτυο NATURA 2000, οφείλουν να λάβουν σοβαρά υπόψη τους αυτό τον παράγοντα Επίσης οφείλουν να πάρουν υπόψη τους τη νέα Ευρωπαϊκή «Οδηγία για το Νερό», η οποία έχει στενή σχέση με το Δίκτυο ΦΥΣΗ 2000 και την Οδηγία 92/43. Διαφορετικά για ποια βιώσιμη ανάπτυξη και αειφορία μιλάνε; Γνωρίζουν δε ότι η οιαδήποτε προσφυγή στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα έχει σαν αποτέλεσμα την απόρριψη της χρηματοδότησης της συγκεκριμένης επένδυσης γιατί είναι περιοχή προστατευόμενη.
ΤΟ ΦΑΡΑΓΓΙ ΤΟΥ ΓΟΡΓΟΠΟΤΑΜΟΥ ΚΑΙ Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ
Το Υπουργείο Γεωργίας οφείλει να γνωρίζει ότι η Διαχειριστική Μελέτη του ΕΘΙΑΓΕ εντάσσει την περιοχή στη διευρυμένη περιφερειακή ζώνη του Εθνικού Δρυμού της Οίτης με όρους προστασίας.
Το καλοκαίρι του 2000 έγινε, για πρώτη φορά, η κατάβαση και η σήμανση του Φαραγγιού του Γοργοποτάμου, από το Αγιο Πνεύμα ως τις πηγές, από ομάδα καταρριχητών σπηλαιολόγων, οι οποίοι το χαρακτηρίζουν ως το πλέον δύσκολο και άγριο πανελλαδικά. Οι καταρριχητές κατέγραψαν σε υψομετρική διαφορά 800 περίπου μέτρων, από τα 1100 μ ως τα 300, 22 μικρούς και μεγάλους καταρράκτες, αντίστοιχο περίπου αριθμό μικρών λιμνών και επισήμαναν την σπάνια και άγρια ομορφιά του Είναι γνωστό επίσης ότι η περιοχή του φαραγγιού αποτελεί βιότοπο -καταφύγιο του αγριοκάτσικου της Οίτης. Αποκτά έτσι μια μοναδικότητα και μια ιδιαίτερη διεθνή σημασία, αξιόλογη για την οικοτουριστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής.
ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΑΠΟ ΥΔΑΤΟΠΤΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΟ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ
Η παραγωγή ενέργειας από υδατοπτώσεις θεωρείται γενικά ανανεώσιμη, αλλά το οικολογικό κίνημα διατηρεί σημαντική επιφύλαξη, ιδιαίτερα για τις μεγάλες μονάδες. Αυτό βέβαια δεν είναι τυχαίο. Δέστε άποψη Μιχάλη Μοδινού και Δημήτρη Παπαιωάννου και απόφαση του 10ου ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΤΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΣΕΩΝ (Πάτρα 1998)
ΜΙΧΑΛΗ ΜΟΔΙΝΟΥ Δρ Περιβαλλοντολόγου «ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΠΡΟΤΥΠΟ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ» Εισήγηση στο 10Ο Συνέδριο του Πανελλήνιου Δικτύου Οικολογικών Οργανώσεων, Πάτρα 1998, ΠΡΑΚΤΙΚΑ σελίδα 14
«Μια άλλη, η τρίτη πηγή, το νερό, θεωρήθηκε προς στιγμήν ότι ήταν ήπια, αλλά βέβαια το οικολογικό κίνημα φρόντισε αρκετά νωρίς, να αρθρώσει την κριτική του για τις εκτροπές ποταμών και τις κατασκευές φραγμάτων, ένα θέμα το οποίο αποτελεί ακόμη ένα πεδίο εξαιρετικά ενδιαφερουσών διαμαχών. Πιστεύω ότι δύσκολα το παγιδευμένο νερό, τιθασευμένο πια, μπορεί να θεωρηθεί ήπια μορφή ενέργειας. Μπορεί να μην ρυπαίνει όπως τα ορυκτά καύσιμα αλλά οι καταστροφές που επιφέρει στην δίαιτα των νερών, στην συμπεριφορά των βιοτόπων, στην ισορροπία των οικοσυστημάτων, έχω την εντύπωση ότι δεν το κατατάσσουν πια στις ήπιες μορφές ενέργειας, όσο και αν πολλοί θα το ήθελαν αυτό, τουλάχιστον πριν από 10-15 χρόνια»
ΔΗΜΗΤΡΗ ΠΑΠΑΙΩΑΝΝΟΥ, Χημικού μηχανικού περιβαλλοντολόγου. «ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ, ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΣΥΜΒΑΤΙΚΩΝ ΠΗΓΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ» Εισήγηση στο 10Ο Συνέδριο του Πανελλήνιου Δικτύου Οικολογικών Οργανώσεων, Πάτρα 1998, ΠΡΑΚΤΙΚΑ σελίδα 26
«ΟΙ ΥΔΑΤΟΠΤΩΣΕΙΣ. Αντιθέτως όσοι επιμένουν στις υδατοπτώσεις παρόλο που γενικά υπάρχει μια προπαγάνδα ότι είναι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας αποσιωπούν ότι είναι μια μορφή ενέργειας, σε ορισμένες περιπτώσεις χειρότερη από την χρήση του κάρβουνου και του πετρελαίου, γιατί γίνονται αιτία καταστροφών σ’ όλο το κατάντι τους. Δηλαδή επιβάλλει την ύπαρξη μόνο εντατικής γεωργίας στο κατάντι, την καταστροφή βιοτόπων, την πλήρη ανατροπή του υδρογεωλογικού ισοζυγίου σε μια περιοχή, με την υφαλμύρωσή του κλπ κλπ»
10Ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΣΕΩΝ,
ΑΠΟΦΑΣΗ ΣΥΝΕΔΡΩΝ «ΣΤΡΟΦΗ ΣΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΩΡΑ»
«… Χρειάζεται αποφασιστική στροφή προς δύο κατευθύνσεις: την εξοικονόμηση ενέργειας αφ’ ενός και την τεχνική, οικονομική και πρακτική προώθηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας αφ’ ετέρου: της ηλιακής, της αιολικής, της γεωθερμικής και ηλιογεωθερμικής, της παλιρροϊκής, της βιομάζας, των βιοκλιματικών εφαρμογών κλπ» Δεν γίνεται καμιά αναφορά στις υδατοπτώσεις ως ανανεώσιμη πηγή ενέργειας
Η ΑΓΝΟΗΣΗ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ
Σε σχέση με την άδεια του συγκεκριμένου εργοστασίου, το Αθηνοκεντρικό σύστημα αγνόησε τους τοπικούς φορείς με τρόπο που θυμίζει διαπλοκές και μόνο. Ο κ Φωτεινός -ή «κ Σκοτεινός», όπως αποκάλεσαν τον επενδυτή επίσημα χείλη, στη σύσκεψη που έγινε στο Γοργοπόταμο- γνώριζε καλά τον τρόπο για να πείσει τα τρία συναρμόδια Υπουργεία προκειμένου να αγνοήσουν τις αποφάσεις του Νομαρχιακού και των Δημοτικών Συμβουλίων..
Τι σημαίνει για την οικολογική θεώρηση η αγνόηση των τοπικών φορέων:
Η Οικολογία έχει αυτοδιοικητική αντίληψη, πιστεύει στη δύναμη και την αυτοοργάνωση των πολιτών. Επιδιώκει την άμεση δημοκρατία σε κάθε επίπεδο με συγκεκριμένα μέτρα, όπως οι συνελεύσεις γειτονιάς, τα δημοψηφίσματα, η εναλλαγή και η ανακλητότητα των όποιων αντιπροσώπων.
Η αγνόηση των οργάνων των τοπικών φορέων και της τοπικής κοινωνίας χωρίς οιαδήποτε προσπάθεια να πεισθούν έστω ότι έχουν άδικο, είναι απαράδεκτη από κάθε άποψη, πόσο μάλλον για την οικολογική αντίληψη .
Η ΕΚΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΚΟΙΤΗΣ
Η εκτροπή της κοίτης κατά 1250 περίπου μέτρα, με όποιες υποσχέσεις ότι θα ρέει στην υπάρχουσα κοίτη το 30% του νερού είναι επικίνδυνη, διότι:
Η σημαντική αυτή μείωση της ποσότητας του νερού σε μια τόσο μεγάλη διαδρομή θα αλλάξει το τοπίο, το μικροκλίμα, την κατάσταση της χλωρίδας και της πανίδας, θα κλείσουν οι λίμνες και οι καταρράκτες και τόσα άλλα, που καμιά οικολογική αντίληψη δεν το επιτρέπει.
Το 30% της ποσότητας, που λένε ότι θα ρέει στην κοίτη, κανένας δεν το εγγυάται. Κανείς δεν είναι σε θέση να το μετράει κάθε φορά. Και για ποια εποχή μιλάνε; το καλοκαίρι δεν έχει ή δεν θα έχει, σύμφωνα με οποιαδήποτε πρόβλεψη, τέτοια ποσότητα, που να επαρκεί το νερό για την λειτουργία του εργοστασίου και να περισσεύει. Είναι πιθανό έτσι να εμπλακούν οι τοπικές κοινωνίες σε δικαστικές διενέξεις με τον επιχειρηματία, ο οποίος θα υπερασπίζεται την επιχείρησή του αδιαφορώντας για την έλλειψη νερού ή για τις δυσμενείς επιπτώσεις για το περιβάλλον. Εκτός κι αν σήμερα δεν ενδιαφέρει τους κυρίους αυτούς η προοπτική και φτιάχνουν ένα εργοστάσιο με κύριο σκοπό την απορρόφηση των χρημάτων της επιδότησης. Κι ας κλείσει αύριο, για να μείνει ένα ακόμη μνημείο στην περιοχή.
Η ροή σ’ αυτά τα 1250 μέτρα πιθανόν, μέσα από σχισμές και υπόγεια κανάλια, να τροφοδοτεί με νερό πηγές και υγροτόπους της ευρύτερης περιοχής, που θα στερέψουν, αν αλλάξει ο ρους του ποταμού ή η ρέουσα ποσότητα
ΑΛΛΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
– Ιστορικά, ο Γοργοπόταμος αποτελεί μέρος του Ιστορικού τριγώνου «ΘΕΡΜΟΠΥΛΕΣ – ΑΛΑΜΑΝΑ – ΓΟΡΓΟΠΟΤΑΜΟΣ». Σε πρόσφατη επικοινωνία με την 5η Εφορία Νεωτέρων Μνημείων του Βόλου πήραμε την απάντηση ότι η υπηρεσία τους είναι αντίθετη με την κατασκευή του εργοστασίου. Σε περίπτωση που θεωρηθεί, ότι στο μέλλον μπορεί να συνεχίσει η «ήπια διαχείριση του υδάτινου πλούτου» της περιοχής, θα λειτουργήσουν κι άλλα εργοστάσια, αφού μπορεί να λειτουργήσει και η επένδυση της ΚΟΥΛΑΞΙΖΕΛΗ ΟΕ και του Δήμου Γοργοποτάμου ή ακόμα και άλλου ιδιώτη, ο οποίος θα απαιτήσει ίση μεταχείριση. Ποια θα είναι η τύχη της ιστορικής Γέφυρας του Γοργοπόταμου, την οποία έχουμε υποχρέωση να την εντάξουμε υπό την προστασία της UNESKO, ως τόπο της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς, και το έχουμε ξεχάσει!
– Θα μπορούσε ακόμη να επικαλεστεί κανείς το τυπικό, ότι δεν έγινε καμιά προκήρυξη για τη μίσθωση ή διαχείριση του χώρου. Αρα ο κ Φωτεινός δεν δικαιούται να μονοπωλεί το φυσικό πλούτο της περιοχής.
– Η επένδυση θεωρείται αμφίβολης προοπτικής είτε γιατί μπορεί να οξυνθούν οι αντιδράσεις, είτε γιατί μπορεί να μειωθεί η ποσότητα του νερού και να γίνει ασύμφορη η απόδοση. ¶ρα το σίγουρο είναι ότι κάποια στιγμή θα κληθεί ο Δήμος να «αγοράσει» το εργοστάσιο και να το διαχειριστεί, αφού «τσεπώσει» ο επενδυτής τα Ευρωπαϊκά χρήματα και γίνει η περιβόητη απορρόφηση. Στη συνέχεια ο Δήμος θα το «κλείσει», προσθέτοντας ένα ακόμα μνημείο στην ιστορία του νερού.
– Οι θέσεις εργασίας, που θα προκύψουν για την απασχόληση στην περιοχή είναι ελάχιστες, ενώ αν δεχθούμε ότι θα έχει επιπτώσεις στην οικοτουριστική ανάπτυξη της περιοχής, θα στερήσει αρκετές θέσεις εργασίας
ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ κ ΦΩΤΕΙΝΟΥ
Για όσους δεν γνωρίζουν, ο κ Τηλέμαχος Φωτεινός ξεκίνησε τις επενδυτικές του δραστηριότητες εδώ και τρία περίπου χρόνια, όταν υπουργός Γεωργίας ήταν ο κ Τζουμάκας, με αρχική πρόθεση να φτιάξει εργοστάσιο στο ποταμό Λούσιο, στην ορεινή Αρκαδία, αλλά οι κάτοικοι με τις αντιδράσεις τους τον απέπεμψαν. Τελικά κατασκεύασε εργοστάσιο στο ποτάμι του χωριού Λαμπεία (Δίβρη) Ηλείας εκμεταλλευόμενος όλες τις πηγές της λεκάνης της Δίβρης, με σημαντικές ζημίες στο οικοσύστημα της περιοχής. Η Πανελλήνια Εκπολιτιστική Ένωση Λαμπειέων (Διβριωτών) Ηλείας μιλάει για περιβαλλοντικό έγκλημα και για βιβλική δασική και περιβαλλοντική καταστροφή. Δεν σεβάστηκαν ούτε το θρυλικό «Διαβολογιόφυρο», όπως καταγγέλλουν, που καταστράφηκε από τους τόνους των μπαζών. Πίσω δε από τον κ Φωτεινό είναι η ξένη εταιρεία WasserKraft και ετοιμάζεται να κάνει άλλα δύο τέτοια εργοστάσια στον Ερύμανθο ποταμό. Μεγάλο ενδιαφέρον έχουν σίγουρα οι ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις και επιδοτήσεις τέτοιων επενδύσεων.
Επειδή ορισμένοι επικαλούνται τις ενεργειακές ανάγκες της χώρας, θυμίζουμε ότι στα πλαίσια της απελευθέρωσης της ενεργειακής αγοράς έχουν κατατεθεί και κατατίθενται προτάσεις για ανάληψη επενδύσεων στο διπλάσιο της δυναμικότητας της ΔΕΗ. Αρα στο διπλάσιο των σημερινών αναγκών της χώρας. Όσο για προτάσεις, που έχουν σχέση με μικρές επενδύσεις του τύπου «ΓΟΡΓΟΠΟΤΑΜΟΣ», αυτές είναι πάνω από 200, σύμφωνα με όσα έγραψε ο ημερήσιος τύπος. ΄Ε, ας γίνουν οι 199 και ας μην γίνει αυτή του κ Φωτεινού στις πηγές του Γοργοπόταμου!!
Στέφανος Σταμέλλος