Για το ΣΧΕΔΙΟ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΗΣ ΛΙΜΝΗΣ ΚΟΡΩΝΕΙΑΣ

Κατά τη διάρκεια της σημερινής συζήτησης του θέματος της Κορώνειας στην ημερήσια διάταξη του Νομαρχιακού Συμβουλίου, ο Νομαρχιακός Σύμβουλος Μιχάλης Τρεμόπουλος, επικεφαλής της Νομαρχιακής Κίνησης «Οικολογία-Αλληλεγγύη/Συνασπισμός των Πολιτών», έκανε την παρακάτω τοποθέτηση, αρκετά σημεία της οποίας ο κεντρικός εισηγητής, καθηγητής κ. Ζαλίδης, δεσμεύτηκε ότι θα τα πάρει υπόψη του.

Εισαγωγικές παρατηρήσεις:

1. Πρόκειται περί ενός σαφώς βελτιωμένου σχεδίου, με αειφορική φιλοσοφία και χωρίς τις αμφιλεγόμενες προτάσεις τεραστίων διαστάσεων που περιείχε το σχέδιο της προηγούμενης διοίκησης. Θυμίζουμε ότι στα βασικά του σημεία είχαμε ασκήσει έντονη κριτική (μεταφορά ποσότητας νερού από Αλιάκμονα, εκτροπή χειμάρρων, άντληση μεγάλων ποσοτήτων νερού από το βαθύ υδροφορέα).

2. Τα αγροπεριβαλλοντικά μέτρα λαμβάνονται σοβαρά υπόψη, όπως γίνεται εμφανές και από τις προτάσεις βελτίωσης για την επόμενη χρηματοδοτική περίοδο.

3. Επεκτείνονται οι προβλέψεις για την αντιμετώπιση της ρύπανσης από τα αστικά λύματα (έργο αποχέτευσης ακαθάρτων ομβρίων και αντλιοστασίου Λαγκαδά, κατασκευή δικτύου αποχέτευσης και εγκαταστάσεων επεξεργασίας λυμάτων Κολχικού – Δρακοντίου – Λαγυνών).

4. Συγκεκριμενοποιούνται οι προβλέψεις για την αντιμετώπιση των βιομηχανικών αποβλήτων (έργα επεξεργασίας και απομάκρυνσης αλατούχων αποβλήτων). Ωστόσο, χρειάζονται περαιτέρω διευκρινήσεις για την επαναχρησιμοποίηση των επεξεργασμένων αποβλήτων.

5. Κεντρική θέση κατέχει το έργο δημιουργίας και διαμόρφωσης προ-υγροτόπου και βαθέων ενδιαιτημάτων (που περιλαμβάνουν έργα εκσκαφών και εκβάθυνσης του 20% της έκτασης του πυθμένα της λίμνης, με ταυτόχρονη δημιουργία χαμηλού – 0,5 μ. – αναχώματος περιμετρικά της λίμνης). Πρόκειται για έργο που αναμένεται να μειώσει το βαθμό εξάτμισης της λίμνης κι έτσι να διατηρήσει αρκετή ποσότητα νερού. Αν δεν επηρεάσει τη διαπερατότητα του πυθμένα ή την επαναδιάλυση βαρέων μετάλλων στη στήλη νερού, τότε πρόκειται για εξαιρετικά θετικό έργο. Πέρα από τη βελτίωση των υδρολογικών χαρακτηριστικών της λίμνης, αναμένεται να συμβάλει θετικά και στη διατήρηση και ανόρθωση πολύτιμων υγροτοπικών οικοσυστημάτων, όπως τα υγρολίβαδα και οι υγρόφιλοι θαμνώνες.

Από την άλλη μεριά, θα πρέπει να διατυπωθούν ορισμένες επιφυλάξεις για μια σειρά θεμάτων. Πιο συγκεκριμένα:

· Δεν λαμβάνονται άλλα μέτρα διαχείρισης και ανόρθωσης οικοσυστημάτων (π.χ. διαχείριση καλαμώνα, εξέταση αναγκαιότητας επανεισαγωγής βενθοφυτικής βλάστησης και επαναδημιουργίας του συγκεκριμένου τύπου οικοτόπου, έλεγχος βόσκησης σε υγροτοπικά οικοσυστήματα και χρήση του ως διαχειριστικό εργαλείο, αποκατάσταση παρόχθιας βλάστησης χειμάρρων, επιδεικτική ανασύσταση υγρόφιλου δάσους π.χ. στις εκβολές του Μπογδάνα ή άλλου ενεργού χειμάρρου, κ.ο.κ.).

· Ιδιαίτερα για τα «μέτρα ορεινής υδρονομίας» αλλά και για τη «βελτίωση των υδραυλικών χαρακτηριστικών και διαχείριση χειμάρρων Σχολαρίου – Λαγκαδικίων και ενωτικής τάφρου», διακρίνεται μια παρωχημένη διαχειριστική φιλοσοφία αντιμετώπισης των χειμάρρων ως διαύλων διοχέτευσης νερού και όχι ως ζωντανών οικοσυστημάτων με χαρακτηριστική βλάστηση και ιδιαίτερους τύπους οικοτόπων. Εκτός αυτού, οι μηχανικές παρεμβάσεις που στους μικρούς κλάδους των χειμάρρων μάλλον είναι ήπιες (μικρά φράγματα, σταθεροποίηση κοίτης), στα κατάντη των μεγάλων χειμάρρων, όπου και οι διατομές είναι μεγαλύτερες, γίνονται προβληματικές και έρχονται σε αντίθεση με άλλα σημεία του σχεδίου, όπου προτείνονται μαιανδρισμοί της κοίτης και δημιουργία λεκανών εκτόνωσης πλημμυρών.

· Τα μέτρα ορεινής υδρονομίας φτάνουν στο σημείο να περιλάβουν και πρόταση για «ενρητίνωση πλατυφύλλων στα μεγαλύτερα υψόμετρα (>500 μ.)» (δηλαδή φύτευση κωνοφόρων δέντρων σε δάση πλατυφύλλων), κάτι που θεωρείται από πολλούς περιβαλλοντικούς επιστήμονες περισσότερο πράξη οικολογικής αλλοίωσης παρά ανόρθωσης.

· Δεν είναι σαφές τι εννοείται με τον όρο «βελτίωση των υδραυλικών χαρακτηριστικών και διαχείριση χειμάρρων Σχολαρίου – Λαγκαδικίων και ενωτικής τάφρου». Πως θα μεταφέρεται νερό από τους συγκεκριμένους χειμάρρους στην Κορώνεια; Θα γίνουν έργα μετατόπισης ή δημιουργίας εναλλακτικής κοίτης; Τα 4Mm3/έτος τι ποσοστό αποτελούν ως προς το σύνολο της παροχής αυτών των χειμάρρων; Η ταπείνωση κατά 1 μ. της ενωτικής τάφρου στα ανάντη (στην επαφή της με την Κορώνεια), αποτελεί παρακινδυνευμένη και όχι εύκολα αντιστρεπτή παρέμβαση, που καταδικάζει το συνολικό οικοσύστημα να μην μπορεί να συγκρατήσει νερό υψομετρικής διαφοράς 1 μέτρου. Τέτοια παρέμβαση μάλλον δύσκολα μπορεί να χαρακτηριστεί αειφορική, όσο και επιθυμητή να είναι η αποκατάσταση της επιφανειακής υδραυλικής επαφής της Κορώνειας με τη Βόλβη. Επίσης, μια τέτοια ενέργεια προϋποθέτει την πλήρη εξασφάλιση της μη μεταφοράς ρύπων από το ένα σύστημα στο άλλο και αν υιοθετηθεί θα πρέπει να περιλάβει αυστηρό σύστημα ποιοτικού ελέγχου των νερών που υπερχειλίζουν.

· Το ανάχωμα 0,5 μέτρου δεν θα πρέπει να θεωρηθεί ως το «όριο» και η «μόνιμη» ακτή της λίμνης. Θα πρέπει να είναι σαφές ότι η Κορώνεια ως αβαθής λίμνη αποτελεί ένα πολύ δυναμικό και ευμετάβλητο οικοσύστημα και ως τέτοιο θα πρέπει να διαχειρισθεί. Είναι δυνατό λοιπόν, σε έτη ιδιαίτερα μεγάλης βροχόπτωσης (ή σε περιόδους με έντονους ανέμους και κυματισμό), το ανάχωμα να υπερκαλύπτεται από το νερό της λίμνης, γεγονός που δεν θα πρέπει να αποτραπεί με την ταπείνωση του πυθμένα της ενωτικής τάφρου. Επίσης, θα πρέπει να ληφθεί μέριμνα ώστε τα βυθοκορήματα που θα αποτεθούν για να δημιουργηθεί το ανάχωμα να σταθεροποιηθούν και να μην παρασυρθούν από το νερό ή τον άνεμο. Προσφορότερο μέσο για τη σταθεροποίηση του αναχώματος θεωρείται η κάλυψή του με υγροτοπική βλάστηση.

· Για τη λειτουργία κοινού αρδευτικού δικτύου για τους καλλιεργητές της περιοχής την οποία διέρχεται ο χείμαρρος Μπογδάνας προβλέπεται να γίνει περιορισμένη εκμετάλλευση του βαθέως υδροφόρου ορίζοντα. Θα πρέπει να διευκρινισθεί αν η ποσότητα προς χρήση θεωρείται αμελητέα και ανανεώσιμη, γιατί στην αντίθετη περίπτωση, η απόληψη έστω και μικρής ποσότητας νερού θα μπορούσε να θεωρηθεί μη αειφορική.

· Δεν ξεκαθαρίζεται ποια θα είναι η σχέση μεταξύ της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Θεσσαλονίκης, του Φορέα Διαχείρισης Λιμνών Κορώνειας – Βόλβης και των Περιβαλλοντικών Οργανώσεων. Η δημιουργία ομάδων εθελοντών θα πρέπει να συγκεκριμενοποιηθεί ως προς τους στόχους, τα μέσα και τους τρόπους συνεργασίας.

· Ενώ στο προηγούμενο Σχέδιο υπήρχε πρόγραμμα ενθάρρυνσης του οικοτουρισμού, το Αναθεωρημένο Σχέδιο δεν περιλαμβάνει τίποτε σχετικό. Σε μια περίοδο όπου ήδη έχουν αναληφθεί σημαντικές πρωτοβουλίες (παραγωγή οικοτουριστικού υλικού από ΥΠΕΧΩΔΕ και Υπουργείο Τουρισμού) και αναπτύσσονται αξιόλογες συνοδευτικές πρωτοβουλίες αγροτουριστικού χαρακτήρα (LEADER+), θα έδινε σημαντική θετική ώθηση και θα δημιουργούσε νέες θέσεις εργασίας μια πρωτοβουλία της Νομαρχίας να συντονίσει τις τρέχουσες δράσεις, με τη λειτουργία του Φορέα Διαχείρισης και του Κέντρου Πληροφόρησης και με την εμπειρία των Περιβαλλοντικών Οργανώσεων. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να περιλάβει και μια ανάγκη επίδειξης των μελλοντικών παρεμβάσεων αποκατάστασης της λίμνης.

· Δεν δίνεται έμφαση στην ενθάρρυνση των οικολογικών/βιολογικών καλλιεργειών, που θα μπορούσαν να συμβάλλουν στο πληττόμενο εισόδημα των αγροτών της περιοχής, ιδιαίτερα αν γινόταν δεκτή η πρόταση ίδρυσης στην επαρχία Λαγκαδά ενός πρότυπου Κέντρου Βιολογικών Εφαρμογών, που καταθέσαμε εδώ και χρόνια και στο Νομαρχιακό Συμβούλιο αλλά και στους περιφερειάρχες Κ. Μακεδονίας, προκειμένου να χρηματοδοτηθεί από το ΄Γ Κ.Π.Σ.

Συμπερασματικά καταλήγουμε στο ότι το Αναθεωρημένο Σχέδιο μπορεί να τύχει υποστήριξης, αλλά δυστυχώς όχι απολύτως. Ιδιαίτερα, καταγράφονται διαφωνίες σε ζητήματα ορεινής υδρονομίας, ταπείνωσης του πυθμένα της ενωτικής τάφρου και πιθανών εκτροπών, ευθυγραμμίσεων ή τσιμεντοποίησης της κοίτης των χειμάρρων Λαγκαδικίων και Σχολαρίου –ιδιαίτερα εντός της ζώνης Α του υγροτόπου. Παράλληλα, καταγράφονται ελλείψεις πρόβλεψης αποκατάστασης της παρόχθιας βλάστησης των χειμάρρων, διαχειριστικών προτάσεων για άλλους τύπους οικοτόπων, προώθησης του οικοτουρισμού και διευκρίνισης των σχέσεων με το Φορέα Διαχείρισης και τις Περιβαλλοντικές Οργανώσεις. Κατά τα άλλα, ο κεντρικός πυρήνας του Αναθεωρημένου Σχεδίου είναι αξιόλογος και ιδιαίτερα θα πρέπει να τονιστεί η σημασία του έργου «δημιουργίας και διαμόρφωσης προ-υγροτόπου και βαθέων ενδιαιτημάτων».