Hμερίδα του ΤΕΕ “Ορυκτός πλούτος και τοπικές κοινωνίες”, με απρόσκλητες τις τοπικές κοινωνίες
17 January, 2010
Από το http://antigoldgreece.wordpress.com
Η ημερίδα του ΤΕΕ πραγματοποιήθηκε “με μεγάλη επιτυχία” στις 13 Ιανουαρίου στην Αθήνα. Έγινε μια ωραιοποιημένη παρουσίαση του εξορυκτικού κλάδου, γεμάτη παχιά λόγια για “βιώσιμη ανάπτυξη”, “περιβαλλοντική προστασία και αποκατάσταση”, “διαβούλευση με τις τοπικές κοινωνίες”, ευχολόγια και υποσχέσεις. Έτσι η ημερίδα πέτυχε τουλάχιστον τον έναν από τους στόχους της, τον επικοινωνιακό, αφού οι εφημερίδες της επόμενης μέρας ήταν γεμάτες από ύμνους για τη μεταλλευτική βιομηχανία και τη συνεισφορά της στην εθνική οικονομία.
Στο δεύτερο σκέλος της όμως, αυτό της ακανθώδους “αλληλεπίδρασης με τις τοπικές κοινωνίες”, η ημερίδα απέτυχε παταγωδώς. Οι τοπικές κοινωνίες δεν κλήθηκαν στην ημερίδα (με εξαίρεση εμάς που προσκληθήκαμε προφορικά από τον κ. Ρουσσέτο Λειβαδάρο της Οργανωτικής Επιτροπής) και απουσίαζαν παντελώς από την δεκάδα (τουλάχιστον) των χαιρετισμών/εισηγήσεων και από τις εικοσιπέντε (25) παρουσιάσεις. Οι ανώνυμοι ενεργοί πολίτες που απρόσκλητοι πήγαν στην εκδήλωση, εκφράσθηκαν με τέσσερις (4) τρίλεπτες παρουσίες στο βήμα, στο τέλος της ημερίδας όταν η αίθουσα είχε περίπου αδειάσει. 12 λεπτά για τις τοπικές κοινωνίες στις 12 ώρες διάρκειας της ημερίδας.
Ο καμβάς πάνω στον οποίον ο Σύνδεσμος Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων (ΣΜΕ) και ο “μεταλλευτικός” κλάδος του ΤΕΕ έπλεξαν την ημερίδα ήταν η περίφημη “Πρωτοβουλία Verheugen για τις πρώτες ύλες”. Ο Γερμανός Επίτροπος Βιομηχανίας στην ΕΕ ήταν ο αδιαμφισβήτητος “αστέρας” της ημερίδας αφού δέσποσε σε όλες σχεδόν τις εισηγήσεις, μαζί με τον εξ¶ Ολλανδίας βοηθό του (που όπως μας πληροφόρησε ο Πρόεδρος του ΙΓΜΕ κ. Τσουτρέλης, έπαθε υπερκόπωση από την εξαντλητική προσπάθεια).
Ο κ. Verheugen λοιπόν, με την ανιδιοτελή συνδρομή του Ευρωπαϊκού μεταλλευτικού/βιομηχανικού λόμπυ, σκέφτηκε απλά: “Η Eυρώπη χρειάζεται φτηνά μέταλλα για τις βιομηχανίες της γιατί έχει βγει και η Κίνα στην αγορά και δυσκολεύει την κατάσταση. Από πού θα τα πάρουμε τα φτηνά μέταλλα; Από την Ελλάδα που μας χρωστάει δεκάδες δισεκατομμύρια ευρώ που δεν έχει να μας τα δώσει κι έτσι δεν θα μπορεί να φέρει αντιρρήσεις. Η Ελλάδα είναι κατάσπαρτη από κοιτάσματα μετάλλων και βιομηχανικών ορυκτών. Συγκεκριμένες περιοχές της είναι ολόκληρες “κοιτάσματα”. Θα τα πάρουμε όλα αυτά για τις βιομηχανίες μας, ακόμα και από βάθος 3.000 μέτρων αν υπάρχουν (πρόγραμμα PROMINE) και η Ελλάδα θα είναι υποχρεωμένη να το δεχτεί”.
Πράγματι, πολλοί ήταν οι ομιλητές που παρουσίασαν την εφαρμογή της “Πρωτοβουλίας Verheugen” ως αντίδοτο στην οικονομική κρίση, αποσιωπώντας εσκεμμένα το γεγονός ότι τα έσοδα του Δημοσίου από τις μεταλλευτικές επιχειρήσεις είναι από ελάχιστα έως ανύπαρκτα. Αναφέρθηκαν εμφατικά στο “εθνικό όφελος” που προσφέρουν οι εξορυκτικές δραστηριότητες και οι ξένοι επενδυτές στο χώρο, υπερτονίζοντας τις θέσεις εργασίας που προσφέρουν και αποσιωπώντας αυτές που χάνονται εξ¶αιτίας τους.
Χαιρετίζοντας την ημερίδα ο Υφυπουργός ΥΠΕΚΑ κ. Μανιάτης υποσχέθηκε να γίνει η Ελλάδα η πρώτη χώρα που, με περισσή βιασύνη, θα ενσωματώσει στην “πράσινη” πολιτική της την “Πρωτοβουλία Verheugen” – ένα κείμενο προβληματικό από πολλές απόψεις, το οποίο ούτε η ΕΕ δεν έχει υιοθετήσει ως επίσημη Οδηγία. Οδηγείται έτσι η Ελλάδα σε έναν δρόμο “εξόρυξης των πάντων”, προς αποκλειστικό όφελος των μεταλλευτικών εταιρειών και με τραγικά αποτελέσματα για το Ελληνικό περιβάλλον.
Όταν από τη μεγάλη ομάδα κατοίκων της Μ. Παναγίας που είχαν έρθει (απρόσκλητοι βέβαια) να παρακολουθήσουν την ημερίδα, τέθηκε ερώτημα για το μεταλλείο των Σκουριών, ο “Πατριάρχης” της ημερίδας, επί δεκαετίες καθηγητής της Σχολής Μεταλλειολόγων του ΕΜΠ και σημερινός Πρόεδρος του ΙΓΜΕ, κ. Τσουτρέλης, καυτηρίασε την τοπική κοινωνία της Β. Χαλκιδικής που εμποδίζει αυτό το έργο “αφού ο χαλκός έχει τιμή”! Όχι μόνο αυτό, αλλά μας δήλωσε περιχαρής ότι “έχουμε ανακαλύψει άλλο ένα τέτοιο κοίτασμα”, εννοώντας μάλλον το κοίτασμα στην περιοχή Βάθης- Ποντοκερασιάς του Κιλκίς.
Και όταν κάποιος άλλος “τοπικο-κοινωνικός” ακροατής του επεσήμανε ότι “οι Σκουριές μαζί με όλα τα μεταλλεύματα και τα περιουσιακά στοιχεία των Μεταλλείων Κασσάνδρας ανήκουν κατά πλήρες δικαίωμα νομής και κατοχής στην Καναδική EUROPEAN GOLDFIELDS ενώ το Ελληνικό Δημόσιο έχει μηδενικά έσοδα, αφού η εταιρεία δεν πληρώνει δικαιώματα (royalties) και φορολογείται στον Καναδά”, ο κ. Τσουτρέλης απλώς έβηξε. Σημειώνεται ότι ο κ. Τσουτρέλης ήταν Πρόεδρος της Επιτροπής που είχε συστήσει η προηγούμενη Κυβέρνηση για την αξιολόγηση του “Επενδυτικού Σχεδίου” της ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΧΡΥΣΟΣ.
Το τραγικό αδιέξοδο στο οποίο οδηγεί τον πλανήτη η λογική της “εξόρυξης των πάντων” το συντομότερο δυνατό, με στόχο τη μεγιστοποίηση του άμεσου κέρδους, φάνηκε καθαρά από την εισήγηση του Γεν. Διευθυντή του ΣΜΕ κ. Χρήστου Καβαλόπουλου. Ο κ. Καβαλόπουλος μας πληροφόρησε ότι “κάθε κάτοικος του πλανήτη στο σύνολο της ζωής του καταναλώνει περίπου 400 τόνους ορυκτών. Οι κάτοικοι του πλανήτη θα προσεγγίσουν σε λίγο τα 8 δις”.
Απαντώντας στην συνέχεια σε γραπτή ερώτησή μας, με την οποία τονίζαμε ότι “σύμφωνα με αυτά τα στοιχεία, θα έχουμε εξόρυξη 16 τρις τόνων μεταλλευμάτων μόνο σε μια γενιά”, ο κ. Καβαλόπουλος ήταν αφοπλιστικά ειλικρινής: “Είναι μια τεράστια αλήθεια αυτό. Είναι γεγονός ότι, αν όχι τα παιδιά μας, τα εγγόνια μας θα βλέπουν τις πρώτες ύλες με το κυάλι. Και τότε όλοι θα στραφούν στην ανακύκλωση”! Κατά τα λοιπά, οι μεταλλευτικές επιχειρήσεις φροντίζουν για την “βιώσιμη” ανάπτυξη και τη “βιώσιμη” διαχείριση του ορυκτού πλούτου, του τόπου μας και του πλανήτη.
Φανερή ήταν η προσπάθεια να αποδοθούν όλα τα περιβαλλοντικά προβλήματα από τις μεταλλευτικές εκμεταλλεύσεις σε “κακές πρακτικές του παρελθόντος” και να μπει μια διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στο “αμαρτωλό παρελθόν” και στο “από εδώ και πέρα”. Όμως τα περιβαλλοντικά εγκλήματα δεν σβήνονται με γομολάστιχα και αν δεν αποκατασταθούν πλήρως οι ζημίες του παρελθόντος η μεταλλευτική βιομηχανία θα παραμένει υπόλογη στα μάτια των πολιτών. Ούτε μπορεί να γίνει πιστευτή η θέση ότι “από εδώ και πέρα” όλα θα γίνονται σωστά και σύμφωνα με τους νόμους, διότι είναι κοινό μυστικό ότι τα περιβαλλοντικά εγκλήματα εξακολουθούν να συμβαίνουν – και εξακολουθούν να συγκαλύπτονται.
Aλγεινή εντύπωση προκάλεσε σε εμάς, των τοπικών κοινωνιών, η παρουσίαση των δυο μελών του ΤΕΕ Ανατολικής Στερεάς οι οποίοι μίλησαν για τη μεταλλευτική δραστηριότητα του βωξίτη σα να ήταν εκπρόσωποι των μεταλλευτικών εταιρειών. Πολύ σχολιάστηκε επίσης η κατηγορηματική άρνηση του Νομάρχη Φωκίδας κ. Φουσέκη να συγκαλέσει Νομαρχιακό Συμβούλιο με θέμα τα μεταλλεία στη Γκιώνα. Σχετικά με τα τεκταινόμενα στη Φωκίδα, θα γράψουμε περισσότερα σε επόμενη ανάρτησή μας.
Γενική εκτίμηση ήταν ότι οι τοπικές κοινωνίες που υποτίθεται ότι ήταν το ένα σκέλος της ημερίδας, απαξιώθηκαν στο σύνολό τους. Η απαξίωση αυτή δεν περιορίσθηκε στην δομή της ημερίδας, αλλά εκφράσθηκε χαρακτηριστικά και στο περιεχόμενο πολλών εισηγήσεων με κορυφαία την απαράδεκτη παρουσίαση του κ. Βασίλη Νικολετόπουλου, συμβούλου επιχειρήσεων και μέλους του Δ.Σ. της Euromines. Διανθισμένη με κυνικό χιούμορ και θεατρικές εκφράσεις, τοποθέτησε τους ανήσυχους πολίτες σε κατηγορίες όπως: Τοπικιστές- εθνικιστές- καχύποπτοι- ιδιοκτήτες ακινήτων που θίγονται από την “αξιοποίηση” του κοιτάσματος- μέλη του διεθνούς οικολογικού “λόμπι”- αμόρφωτοι και ημιμαθείς. Αυτοί αποτελούν κατά τον κ. Νικολετόπουλο τις “τοπικές κοινωνίες”- σε εισαγωγικά διότι, κατά τη γνώμη του, δεν δικαιούμαστε ούτε τον τίτλο της “κοινωνίας” ούτε τον χαρακτηρισμό “τοπική”. Εν ολίγοις, “δεν δικαιούμαστε δια να ομιλούμε”.
Η τοποθέτηση του κ. Νικολετόπουλου σχολιάστηκε κατά κόρον στη συνέχεια της ημερίδας και όχι μόνον από τις “τοπικές κοινωνίες”. Επίσης αμφισβητήθηκε πολύ η άποψη ότι οι αντιρρήσεις των τοπικών κοινωνιών για μεταλλευτικά έργα πρέπει να είναι “επιστημονικά τεκμηριωμένες”, άποψη που ουσιαστικά ακυρώνει την περιβόητη “διαβούλευση με τις τοπικές κοινωνίες”, περιορίζοντας τους ανθρώπους με δικαίωμα λόγου σε ελάχιστους ειδικούς επιστήμονες. Τα επιχειρήματα υπέρ ή κατά μιας δραστηριότητας δεν μπορεί να είναι μόνον “επιστημονικά” και οι τοπικές κοινωνίες έχουν και την ωριμότητα να αποφασίσουν για το μέλλον τους και κάθε δικαίωμα να ζητούν να γίνουν σεβαστές οι ανησυχίες τους.
Από πολλούς ομιλητές τονίστηκε ότι “τα μεταλλα βρίσκονται εκεί που τα έβαλε η φύση και δεν μπορούν να μετακινηθούν”, για να στηρίξουν το Δόγμα ότι “η εξόρυξη έχει ΑΠΟΛΥΤΗ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ και πρέπει να προστατευθεί από ανταγωνιστικές χρήσεις”. Η άποψη αυτή που έχει περάσει και στον Εθνικό Χωροταξικό Σχεδιασμό, όπως ανέλυσε η κ. Λένα Κάρκα από τη Διεύθυνση Χωροταξίας του ΥΠΕΚΑ, οδηγεί κατά τη γνώμη μας σε οικονομικό μαρασμό τις περιοχές που χαρακτηρίζονται μεταλλευτικές. Ο αντίλογος ήρθε από την κ. Ειρήνη Κλαμπατσέα, λέκτορα του Τμήματος Αρχιτεκτονικής του ΕΜΠ, η οποία δήλωσε ότι: “Η χωρίς όρους και όρια διευκόλυνση χωροθέτησης και άσκησης δραστηριοτήτων με εξάρτηση από πρώτες ύλες δεν πρέπει να αποτελεί σήμερα μονόδρομο χωρικού σχεδιασμού και αειφόρου ανάπτυξης”.
Η ημερίδα του ΤΕΕ ήταν κατά τη γνώμη μας μια “συντεχνιακή” ημερίδα, με στόχο να προωθήσει τα συμφέροντα του κλάδου των μεταλλειολόγων-μηχανικών και τα έργα που τους δίνουν δουλειά. Μόνο που εκεί όπου η φύση “έσπειρε” τα μέταλλα οι πρόγονοί μας “έσπειραν” τις τοπικές κοινωνίες. Στην προσεκτικά διατυπωμένη εισήγηση της Οργανωτικής Επιτροπής αναφέρεται ότι:
“Οι τοπικές κοινωνίες και ιδιαίτερα οι ενεργοί πολίτες τους, αποτελούν πια μία κοινωνική δύναμη παρέμβασης, που κανείς δεν μπορεί να αγνοεί. Η δράση τους έχει την ηθική νομιμοποίηση του πανανθρώπινου αιτήματος για ένα καθαρό περιβάλλον, για μία αναβαθμισμένη ποιότητα ζωής και την υπεροχή τους συγκροτεί η καθαρότητα της δράσης τους, η ανιδιοτέλεια και οι ανθρωπιστικές αξίες. Για το λόγο αυτό και το βασικό τους έρεισμα είναι η κοινωνική αποδοχή”.
Οι ενεργοί πολίτες των μεταλλευτικών περιοχών που ήταν παρόντες αν και δεν εκλήθησαν, εξέθεσαν κάποιες από τις απόψεις τους μέσα στον ελάχιστο χρόνο που τους δόθηκε, όμως η “άλλη πλευρά” δεν φάνηκε να ακούει. Ήταν αναμενόμενο το ότι δεν επήλθε τελικά καμμία συμφωνία αφού, όπως παρατήρησε στο κλείσιμο της ημερίδας ο κ. Λειβαδάρος εκ της Οργανωτικής Επιτροπής, πρόκειται για δυο πλευρές με “δομικά αντίθετες διαφορές