Για να κατανοήσουμε καλύτερα το ζήτημα της μεταλλευτικής δραστηριότητας, με αφορμή το θέμα που προέκυψε και τις διερευνητικές γεωτρήσεις στην βόρεια πλευρά της Γκιώνας, δείτε μερικές αλήθειες που τις έχουμε αντιμετωπίσει και στο παρελθόν, όσοι από εμάς έχουμε ασχοληθεί με το θέμα. Η αλήθεια είναι ότι οι μεγαλύτερες εκτάσεις Οριστικών Παραχωρήσεων στη χώρα βρίσκονται στην ευρύτερη περιοχή της Στερεάς και ιδιαίτερα στους ορεινούς όγκους της Φωκίδας, Βοιωτίας και Φθιώτιδας. Και το πρόβλημα είναι αυτό. Αν δεν αφαιρεθούν οι συγκεκριμένες Οριστικές Παραχωρήσεις από την «μεταλλειοκτησία» των εταιρειών και δεν αλλάξει ο Μεταλλευτικός Κώδικας σε ό, τι αφορά στην εδαφοκτησία και σε ό, τι αφορά στο δικαίωμα στη Μεταλλειοκτησία να κατισχύει καταρχήν ακόμα και του δικαιώματος στην Ιδιοκτησία, άρα δεν έχει περιορισμούς και όρια, το πρόβλημα δεν πρόκειται να σταματήσει.
Αδεια Μεταλλευτικών Ερευνών και “Οριστική Παραχώρηση Μεταλλείου
Με την πληρωμή ενός απλού παράβολου λίγων χιλιάδων ευρώ, ιδιώτες ή εταιρείες παίρνουν “ Αδειες Μεταλλευτικών Ερευνών” (ή ΑΜΕ) σε δημόσιες ή ιδιόκτητες εκτάσεις δεκάδων χιλιάδων στρεμμάτων. Οι ΑΜΕ εκδίδονταν μέχρι το 2011 από τους Νομάρχες και εκδίδονται σήμερα από τις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις, με τυπική διαδικασία.
Αν η έρευνα αποβεί θετική η περιοχή μετατρέπεται με Προεδρικό Διάταγμα σε Οριστική Παραχώρηση Μεταλλείου (ή ΟΠ), κατά το άρθρο 59 του Μεταλλευτικού Κώδικα. Η ΟΠ έχει αρχικά διάρκεια 50 ετών με δυνατότητα παράτασης για δύο 25ετίες μετά από γνωμοδότηση του ΙΓΜΕ – συνολικά 100 χρόνια. Σε κανένα από τα παραπάνω στάδια δεν προβλέπεται ενημέρωση της τοπικής κοινωνίας ή γνωμοδότηση εκ μέρους της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Το δικαίωμα της μεταλλειοκτησίας είναι αυτοτελές εμπράγματο δικαίωμα, εντελώς διακεκριμένο από την εδαφοκτησία. Η ΟΠ μεταγράφεται στο Υποθηκοφυλακείο, πωλείται και κληρονομείται, σε αντιστοιχία με την ιδιοκτησία ακινήτου. Η μεταλλειοκτησία επισημαίνεται ειδικά στους νέους τίτλους ιδιοκτησίας που εκδίδονται από το Εθνικό Κτηματολόγιο, (δείτε εδώ κάποιες αναφορές). Ωστόσο, το μεγαλύτερο μέρος της Ελληνικής γης είναι ακόμα εκτός Κτηματολογίου και τα Υποθηκοφυλακεία δεν δίνουν τέτοιες πληροφορίες, με αποτέλεσμα οι ιδιοκτήτες και οι επίδοξοι αγοραστές να έχουν πλήρη άγνοια των νομικών περιορισμών της κυριότητας του ακινήτου τους.
Στην περίπτωση των Δημόσιων Μεταλλευτικών Χώρων (ΔΜΧ), ο ιδιοκτήτης του υπεδάφους είναι το Δημόσιο το οποίο το εμισθώνει προς εκμετάλλευση σε ιδιωτικές μεταλλευτικές εταιρείες. Οι συνέπειες για τους πολίτες και τις ιδιοκτησίες τους είναι οι ίδιες ακριβώς.
Η Μεταλλειοκτησία (=ιδιοκτησία του υπεδάφους) επιβάλλει στην Ιδιοκτησία (=ιδιοκτησία του εδάφους) ένα ιδιότυπο καθεστώς δήμευσης. Και η ειδική θεσμική μεταχείριση της Μεταλλείας την καθιστά κυρίαρχη δραστηριότητα έναντι όλων των υπόλοιπων που τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της περιοχής θα μπορούσαν να αναδείξουν.
Με τον όρο “η Μεταλλεία” προσδιορίζεται το σύνολο των εξορυκτικών, μεταλλευτικών και μεταλλουργικών δραστηριοτήτων που ασκούνται στην περιοχή της Μεταλλειοκτησίας γενικά.
Αντικείμενο της Μεταλλείας είναι ο προσδιορισμός-περιχαράκωση-εξόρυξη Μεταλλευτικών κοιτασμάτων και η Μεταλλευτική/Μεταλλουργική τους επεξεργασία για την ανάκτηση των περιεχόμενων στο κοίτασμα μετάλλων.
Για τη Μεταλλεία, ένας γεωλογικός σχηματισμός αποτελεί “κοίτασμα” στη συγκεκριμένη χρονική στιγμή κατά την οποία η εκμετάλλευση του έχει οικονομικό αποτέλεσμα. Αυτή η θεμελιώδης οικονομική διάσταση του κοιτάσματος προσδίδει μία εξαιρετικά μεγάλη πλαστιμότητα στον καθορισμό της ποσότητας του κοιτάσματος που θα εξορυχθεί, της χρονικής διάρκειας της επενδυτικής δραστηριότητας εκμετάλλευσης του και κατ¶ ακολουθία των επιπτώσεων, περιβαλλοντικών, οικονομικών, κοινωνικών που θα επιφέρει αυτή στην περιοχή της δραστηριότητας και στον πληθυσμό της.
Σε μία σειρά από χάρτες που έχουν αναρτήσει στο διαδίκτυο το ΥΠΕΚΑ και το ΙΓΜΕ, χωροθετείται ο μέχρι σήμερα διαπιστωμένος Ορυκτός Πλούτος της Χώρας με χαρακτηριστικά στίγματα. Οι χάρτες αυτοί είναι κατάστικτοι!
Xαρτης: Οριστικές Παραχωρήσεις Μεταλλευτικών Ορυκτών από το www.latomet.gr.
Δεν περιλαμβάνονται λατομεία αδρανών, μαρμάρων, βιομηχανικών ορυκτών.
Δεν περιλαμβάνονται οι Δημόσιοι Μεταλλευτικοί Χώροι.
Oι Παραχωρήσεις απεικονίζονται ως σημεία και όχι ως εκτάσεις.
Εξ ορισμού, το “κοίτασμα” αγνοεί τις διαχρονικές σταθερές του φυσικού περιβάλλοντος: τα πολύτιμα υδατικά αποθέματα, τον πολιτισμό, το τοπίο, την ευαισθησία του οικοσυστήματος που το φιλοξενεί και φυσικά τις τοπικές κοινωνίες. Παραμερίζει ακόμα αποφασιστικά τη σημασία της μοναδικότητας του συγκεκριμένου γεωλογικού σχηματισμού στους αιώνες και τη σημασία του για τις επόμενες γενιές που θα ζήσουν στον τόπο. Το οικονομικό αποτέλεσμα που θα αποφέρει στην εκμεταλλεύτρια εταιρεία το “κοίτασμα” στη συγκεκριμένη χρονική στιγμή είναι το μοναδικό κριτήριο για την εξόρυξη του ή όχι. Η εξόρυξη σημαίνει νομοτελειακά και την πλήρη εξόφλησή του.