Τα Εγκλήματα Περιβάλλοντος
και το "εναλλακτικό river party" στο Μάκαρη ποταμό
Ανοιχτή Επιστολή
7 Οκτωβρίου 2009
“Για εγκλήματα περιβάλλοντος , πιάνει δουλειά ο Εισαγγελέας,” ανακοίνωναν πριν λίγο καιρό όλα τα ΜΜΕ. “Κατ εντολή του τότε Υπουργού Δικαιοσύνης, που ζήτησε να αντιμετωπιστούν με σκληρότητα τα εγκλήματα κατά του περιβάλλοντος σε ολόκληρη τη χώρα”.
Λίγες μέρες νωρίτερα, ήταν αρχές του Αυγούστου, όταν όλα τα ΜΜΕ μιλούσαν για την επιτυχία που είχε για μια ακόμη φορά το ιστορικότερο φεστιβάλ Ελληνικής μουσικής. Το River Party που πραγματοποιείται κάθε χρόνο από το 1978 στις όχθες του ποταμού Αλιάκμονα, στο Νεστόριο Καστοριάς.
Στη Ρόδο, ο ποταμός Μάκαρης βρίσκεται ανάμεσα στις πρώην κοινότητες Μαλώνα και Μάσαρη. Μαζί με τους Γαδουρά, Σκατουλιάρη, Πλατανερό και Χα, είναι ένας από τους πέντε ποταμούς- χειμμάρους που διασχίζουν την ευρύτερη περιοχή του δημοτικού διαμερίσματος της Μαλώνας, με τις πηγές του να βρίσκονται βορειοδυτικά, στα γύρω βουνά των Απολλώνων και τα Πλατάνια.
Οι κοίτες του ποταμού, αποτελούσαν για αιώνες και μέχρι πριν λίγα χρόνια, την δίοδο επικοινωνίας των κατοίκων της περιοχής, με τα χωριά της βορειοδυτικής πλευράς του νησιού. Μέσα από αυτές, κάτοικοι από την Μαλώνα και τα Μάσαρη ταξίδευαν για να μεταφέρουν προϊόντα τους σε άλλα χωριά προκειμένου να τα εμπορευθούν. Όσοι δε έτυχε να περπατήσουν μέσα από την κοίτη του, μεταφέρουν εικόνες απίστευτης φυσικής ομορφιάς και σημεία σπάνιου περιβαλλοντικού πλούτου. Στις κοίτες αυτές, μέχρι και το δέλτα του ποταμού δίπλα στο Χαράκι, είχαν αναπτυχθεί πλούσια οικοσυστήματα χλωρίδας και πανίδας, με σημαντικές αποικίες του προστατευόμενου ψαριού Γκιζάνη, βατράχια, καβούρια, πεταλούδες, φίδια των νερών και βιότοποι με σπάνια ενδημικά και αποδημητικά πουλιά.
Εδώ, κρυμμένο βαθιά ανάμεσα σε απόκρημνες πλαγιές από σταλακτιτικούς βράχους, βρίσκεται ένα από τα άγνωστα φαράγγια της Ρόδου, η “Ξεντρυπητή”. Μοναδικό οικοσύστημα από σπάνια φυτά, ίσως η πλέον χαρακτηριστική περίπτωση περιοχής Natoura που υπάρχει στο νησί της Ρόδου, ανεξαρτήτως του εάν είναι ενταγμένη η όχι στο Δίκτυο αυτό. Ο επισκέπτης μπορεί να το προσεγγίσει και να το διασχίσει, αν ακολουθήσει το δρόμο δίπλα στο γεφύρι, λίγο πριν την είσοδο στη Μαλώνα, με κατεύθυνση Δυτικά.
Στο δρόμο Μαλώνα – Μάσαρι επί της παλαιάς εθνικής οδού, είχε κατασκευαστεί την εποχή της Ιταλικής κατοχής, ένα τοξωτό γεφύρι, από αυτά που χαρακτηρίζονται ως ιστορικά διατηρητέα μνημεία. Φτιαγμένο με μεράκι για να αντέξει στο χρόνο ως στολίδι, αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα αρχιτεκτονικής με μορφολογικά χαρακτηριστικά της Ιταλικής περιόδου. Με την χάραξη της νέας οδού Ρόδου – Λίνδου το γεφύρι του Μάκαρη έμεινε απέξω του κύριου όγκου της κυκλοφοριακής κίνησης, αφού πλέον η χρήση του δρόμου αφορά τους κατοίκους του χωριού.
Σχεδόν στο ίδιο σημείο, εκεί που το ποτάμι διέρχεται από την στενή που δημιουργούν η Πλάτσα με τα Γεροκόπετρα, πάλι οι Ιταλοί κατακτητές φρόντισαν να κατασκευαστεί και ένα μικρό ανασχετικό φράγμα. Το φράγμα στο Μάκαρη όπως ήταν γνωστό, που για πολλά χρόνια, συνέβαλε αξιοθαύμαστα στην ανάπτυξη των επιφανειακών υδάτων, στην σχετικά ομοιόμορφη γεωγραφική κατανομή του νερού ανεξάρτητα από την άνιση κατανομή της βροχόπτωσης και στην μείωση των συνεπειών μικρής διάρκειας ξηρασίας. Παράλληλα από τα νερά που συγκέντρωνε το φράγμα αυτό, αρδεύονταν οι γύρω αγροτικές καλλιέργειες, πρωτίστως όμως εμπλούτιζε τους υπόγειους υδροφόρους ορίζοντες της περιοχής. Είναι δε το νερό του Μάκαρη ποταμού, που αντλείτε εδώ και δεκαετίες, για να υδροδοτεί από τις υδροφόρες λεκάνες του την Μαλώνα, τα Μάσαρη και το Χαράκι.
Τα φερτά υλικά που κατέβαζε ο Μάκαρης στη θάλασσα δίπλα στο κόλπο Χαράκι, ήταν η πρώτη ύλη που, μετά από μηχανική διεργασία πολλών ετών, δημιουργούσε την άμμο που τελικά αποτίθετο στην παραλία της ευρύτερης περιοχής και εξασφάλιζε την ισορροπία στο ισοζύγιο της άμμου πάνω σε αυτή. Δημιουργώντας μία από τις ομορφότερες αμμώδεις ακτές του νησιού.
Στις όχθες του Αλιάκμονα, στο Νεστόριο Καστοριάς, εδώ και 31 χρόνια δίνουν ραντεβού χιλιάδες νέοι και όχι μόνο, απ΄όλο τον κόσμο για να διασκεδάσουν παράλληλα με τις διακοπές τους στο μεγαλύτερο για την Ελλάδα φεστιβάλ μουσικής, σε ένα πανέμορφο φυσικό περιβάλλον.
Στις κοίτες του Μάκαρη, στη Μαλώνα της Ρόδου, σε ένα εξίσου πανέμορφο φυσικό περιβάλλον, έχουν στήσει εδώ και δεκαπέντε χρόνια το δικό τους "Alternative River Party", κάποιοι «δημιουργικοί», κατά την έκφραση του προέδρου του Δημοτικού Διαμερίσματος Μαλώνας, συχωριανοί του. “Ανθρωποι των έργων και όχι των μεγαλόστομων διακηρύξεων και των ωραίων λόγων που δεν πάνε τον τόπο μπροστά”, όπως τους χαρακτηρίζει μέσα από επιστολή που απέστειλε στον τοπικό τύπο, για να τους αντιδιαστείλει προφανώς από κάποιους άλλους συνδημότες του. Το μεγάλο πάρτι στο ποτάμι, άρχισε την περίοδο που για περιβαλλοντικούς λόγους έκλειναν τα λατομεία δίπλα στα Κοσκινού. Οι "¶νθρωποι των έργων" πρώτα κατάθεσαν αίτημα στο τότε κοινοτικό συμβούλιο Μαλώνας, να συναινέσει για να τους παραχωρηθεί για μικρό χρονικό διάστημα το δικαίωμα να πραγματοποιήσουν από τις κοίτες του απόληψη φερτών υλικών. Μάλιστα όπως αναφέρουν μέλη του τότε δημοτικού συμβουλίου, για να δελεάσουν την τοπική κοινωνία, εγγράφως πρότειναν, ποσοστό της τάξεως του 13% από τα έσοδα που θα πραγματοποιούσαν από την εκμετάλλευση/πώληση αυτών των υλικών, να περιέρχεται στα ταμεία της κοινότητας, για να γίνουν έργα υποδομής σε αυτήν. Παρότι δε η απόληψη αδρανών υλικών και άμμου από τα ποτάμια είναι μια καθολοκληρία παράνομη δραστηριότητα, που ακόμα και όταν γίνεται σε ειδικές περιπτώσεις με το πρόσχημα της δήθεν προσωρινής διευθέτησης της κοίτης του ποταμού, για να αδειοδοτηθεί απαιτεί να έχουν προηγηθεί μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων, μελέτες αποκατάστασης, διαγωνισμοί κλπ, δεν χρειάστηκε πολύς καιρός για να αρχίσει το “εναλλακτικό River Party" στο Μάκαρη ποταμό.
Η δήθεν πρόσκαιρη ελεγχόμενη αμμοχαλικοληψία για διευθέτηση της κοίτης του ποταμού, μετετράπη σύντομα σε δημιουργία λατομείου αδρανών υλικών, με αυθαίρετη χρήση και επεξεργασία των φερτών υλών της κοίτης του και την εκ παραλλήλου δημιουργία εκεί, βιομηχανίας παραγωγής σκυροδέμματος. Δεκάδες τα φορτηγά που από τότε μέχρι και σήμερα διασχίζουν νυχθημερόν το οδικό δίκτυο Ρόδου-Λίνδου, μεταφέροντας χιλιάδες κυβικά από λατομικά υλικά και εκατομμύρια κυβικά οι ποσότητες των φερτών υλικών του Μάκαρι που έχουν μετατραπεί σε λατομικά προϊόντα και παράνομο πλούτο.
Μαζί με αυτά δεκάδες και οι τόνοι από επικίνδυνα μικροσωματίδια παράγωγα του λατομείου που αιωρούνται στον ουρανό ολόκληρης της περιοχής. Για να τα αναπνέουν οι κάτοικοι της. Όπως επίσης και χιλιάδες τα λίτρα λυμάτων υπολείμματα της πλύση αυτών των αδρανών υλικών, που καθημερινά οδηγούνται μέσα από την κοίτη του ποταμού στη θάλασσα, μολύνοντας και υποβαθμίζοντας τον υδροφόρο ορίζοντα της λεκάνης ύδρευσης της περιοχή.
Τα οικοσυστήματα που υπήρχαν εξολοθρεύτηκαν ολοσχερώς, τα πανέμορφα δάση από κυπαρίσσια, τραχεία πεύκη, σχοίνα και πικροδάφνες που υπήρχαν ανάμεσα στις όχθες και το ρέμα του εκχερσώθηκαν και η άπληστη αμμοχαλικοληψία μετέτρεψε την κοίτη του σε κανάλι. Με τόνους από υπολείμματα μπετόν ριγμένους εδώ και εκεί.Η θάλασσα στο Χαράκι και την γύρω περιοχή θεωρείτε σήμερα από τις πλέον επιβαρημένες, αφού ο βυθός της έχει μετατραπεί σε βούρκο, τα υδρόφιλα οικοσυστήματα καταστράφηκαν ολοσχερώς και τα προστατευόμενα είδη τους αφανίστηκαν. Η διακοπή της ροής από το ποτάμι στη θάλασσα φυσικών αδρανών υλικών, έχει επιφέρει σοβαρές επιπτώσεις στις παραλίες της περιοχής, η οποίες έπαψαν να τροφοδοτούνται με άμμο , οι δε αγροτικές καλλιέργειες εκατέρωθεν της κοίτης εξέλειπαν παντελώς. Σε μια εποχή που για να αντιμετωπισθεί η λειψυδρία, η δημιουργία φραγμάτων αποτελεί πρώτη προτεραιότητα, το φράγμα που είχε κατασκευαστεί στην στενή από τους Ιταλούς, όχι μόνο δεν συντηρήθηκε για να συνεχίζει να εμπλουτίζει τον υδροφόρο ορίζοντα αλλά εκθεμελιώθηκε εκ βάθρων. Για τους ίδιους λόγους η γέφυρα των Ιταλών, όχι μόνο δεν προστατεύτηκε από την ορμή των νερών, αλλά αφέθηκε να γκρεμιστεί. Έπρεπε δε να βρεθεί σχεδόν μετέωρη έτοιμη να κατάρρευση, για να παρέμβει η Νομαρχία, δαπανώνται εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ από εθνικούς πόρους, σε εργασίες αντιστήριξης της.
Τι και αν άμεσα αντέδρασαν για όλα τα παραπάνω 300 κάτοικοι των Μασάρων, που πρώτοι άρχισαν να δέχονται τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Τι και αν ενυπόγραφα κατήγγειλαν τα σημαντικά προβλήματα που δημιουργήθηκαν στην υγεία και τις καλλιέργειες τους. Το “εναλλακτικό River Party" στο Μάκαρη ποταμό, συνεχίζει επί 24ωρου βάσης μέχρι σήμερα, έχοντας μετατρέψει σε «κρανίου τόπο» ολόκληρη την περιοχή.
Το River Party στον Αλιάκμονα ποταμό διοργανώνεται από τη Δημοτική Επιχείρηση Νεστορίου και οφείλει μεγάλο μέρος της επιτυχίας του στο φυσικό τοπίο του χώρου που το φιλοξενεί. Ένα φεστιβάλ που με την συνδρομή της τοπικής αυτοδιοίκησης, σκοπό έχει να προστατεύσει και αναδείξει τον περιβαλλοντικό πλούτο, να συμβάλει στα πολιτιστικά πράγματα της περιοχής και να βοηθήσει στην προβολή και κατ επέκταση την τουριστική ανάπτυξη της Καστοριάς, στα πλαίσιο του εναλλακτικού τουρισμού.
Το “εναλλακτικό River Party” στο ποτάμι της Ρόδου, από τους πρώτους αν όχι τον πρώτο τουριστικό προορισμό της Ελλάδας με 13,5 εκατομμύρια διανυκτερεύσεις σε ξενοδοχειακά καταλύματα το χρόνο, οφείλει και αυτό την επιτυχία του στους θησαυρούς της φύσης και τον περιβαλλοντικό πλούτου του νησιού της Ρόδου. Μόνο που ο πλούτος αυτός που συνιστά εθνικό κεφάλαιο του νησιού, αντί να αξιοποιείτε όπως γίνεται εδώ και 31 χρόνια στο Νεστόριο ως κοινωνικό αγαθό που εμπλουτίζει το τουριστικό της προϊόν, έχει αφεθεί βορά στα χέρια αδίστακτων εγκληματιών του περιβάλλοντος.
Αξιότιμοι Κύριοι που εποπτεύεται τους καθ ύλη αρμοδίους ελεγκτικούς μηχανισμούς του τόπου μου, Ελεγκτές περιβάλλοντος και Δημόσιας Υγείας, Συνήγορε του Πολίτη, Δικαστικές αρχές.
Τα παραπάνω αποτελούν την απλή καταγραφή ενός γεγονότος. Όπως τα αντιλαμβάνεται και τα βιώνει ένας πολίτης της περιοχής, θα έλεγα καλύτερα «ιθαγενής», που γεννήθηκε, κατάγεται και ζει σε αυτό τον τόπο. Που καθημερινά διαπιστώνει ότι ο τόπος του συνεχίζει και σήμερα να είναι λάφυρο στα χέρια ενός συστήματος ανθρώπων και δομών. Όπως ήταν για χιλιάδες χρόνια το νησί αυτό στα χέρια των κάθε λογής κατακτητών. Και αποφάσισε να διατυπώσει δημόσια μια απορία, που κατ ιδίαν, μπορεί και άλλοι σιγοψιθυρίζουν. Έχουν το δικαίωμα, οι θεματοφύλακες της νομιμότητας, της ισονομίας και της ισοπολιτείας, που συνιστούν και τα δικά μου συνταγματικά δικαιώματα μαζί με του οποιουδήποτε άλλου «ιθαγενή» πολίτη, να επιτρέπουν ή να ανέχονται καταστάσεις όπως αυτή που περιέγραψα παραπάνω; Καταστάσεις που βιάζουν ασύστολα αυτό τον τόπο, καταστρέφουν το φυσικό του περιβάλλον και δημιουργούν ανεπανόρθωτη οικολογική καταστροφή, προκειμένου ορισμένοι «ευνοημένοι» να συνεχίζουν να πλουτίζουν, καταληστεύοντας τους φυσικούς πόρους, κοινωνικά αγαθά που ανήκουν σε όλους και αναλογούν και σε εμένα και τα παιδιά μου; Περιβαλλοντικά εγκλήματα που θέτουν σε άμεσο κίνδυνο την υγεία μου, που η προστασία της υποτίθεται πως συνιστά προτεραιότητα της πολιτείας και ύψιστο κοινωνικό αγαθό;
Αξιότιμοι εκπρόσωποι του νεοσύστατου Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής,
Όλοι θέλουμε και ευχόμαστε αυτός ο τόπος να έχει πραγματικά γυρίσει σελίδα. Το έχουμε ανάγκη όχι από αύριο, αλλά τώρα. Όχι πλέον για εμάς, αλλά για το καλό των παιδιών μας. Για αυτό θέλω να ελπίζω, πως μετά από την δημοσιοποίηση του θέματος, δεν έχει πλέον κανείς δικαίωμα να σιωπά, επικαλούμενος άγνοια. Θα πείτε σήμερα τέρμα στο κράτος θεατή, που παραδίδει κάθε δημόσιο αγαθό όπως είναι και ο φυσικός πλούτος, βορά στη κερδοσκοπία; Είσθε πράγματι αποφασισμένοι να οδηγήσετε τον τόπο προς μια μορφή ανάπτυξης που βάζει όρια στη βουλιμία και θα έχει επίκεντρο της ανάγκες πρώτα της κοινωνίας των πολιτών; ¶λλως θεωρώ ότι η περαιτέρω ανοχή σε φαινόμενα ως αυτό που σήμερα επωνύμως σας καταγγέλλω, αποτελεί συνενοχή σε ένα από τα μεγαλύτερα περιβαλλοντικά και όχι μόνο εγκλήματα που γίνονται σε αυτό τον τόπο, που εγώ κληρονόμησα από τους γονείς μου για να τον παραδώσω στα παιδιά μου και η πολιτεία επέτρεψε να τον βιάζουν και λαφυραγωγούν και να τον έχουν μετατρέψει σε "κρανίου τόπο".
Αξιότιμοι κκ εκπρόσωποι του νεοσύστατου Υπουργείου Τουρισμού και Πολιτισμού.
Το «πρώτα ο πολίτης» και η ανάγκη για μια ανεπτυγμένη κοινωνία ενεργών πολιτών, της μόνης κοινωνικής δύναμης που θα μπορέσει να συμβάλει ουσιαστικά στην δημιουργία μιας σύγχρονης Ελλάδας, περιμένουμε να γίνει άμεσα πράξη. Ο θυμός που μας διακατέχει για όσα έγιναν ή και δεν έγιναν μέχρι σήμερα στον τόπο μας –και το παραπάνω θέμα που καταγγέλλουμε, αλλά και αυτά που θα ακολουθήσουν στην συνέχεια, αποτελεί ένα μικρό μέρος αυτών- και η απελπισία που τα οράματα και τα όνειρα της γενιάς μας εμφανίζονται σαν ασυνείδητο περιεχόμενο, θέλουμε και απαιτούμαι να συνδράμετε να μετατραπούν σε ελπίδα.
Αν η πράσινη ανάπτυξη και επιχειρηματικότητα αποτελούν πράγματι προτεραιότητα και πρώτη επιλογή της νέας κυβερνητικής πολιτικής, τότε σε ένα τουριστικό προορισμό όπως το νησί της Ρόδου θα πρέπει επιτέλους οι πρωτοβουλίες των πολιτών για την ανάδειξη των περιβαλλοντικών πόρων και θησαυρών του τόπου τους και επιτυχημένες επιχειρηματικές πρακτικές προς αυτή την κατεύθυνση, να αναδειχθούν σε πρώτη προτεραιότητα και στηριχτούν από παντού. Γιατί μόνο έτσι θα εμπλουτιστεί και θα μπορέσει να παραμείνει ανταγωνιστικό το τουριστικό προϊόν του νησιού με τα 2,3 εκατομμύρια επισκέπτες τουρισμού. Πρωτίστως όμως, γιατί μόνο έτσι θα μπορέσει παράλληλα να επιβιώσει και η τοπική αγροτική κοινωνία των υπόλοιπων τριάντα ημιορεινών χωριών.
Για τον πρόεδρο του δημοτικού Διαμερίσματος Μαλώνας.
Είναι πλέον καιρός κύριε πρόεδρε, να εξηγήσεις στους δημότες της περιοχής, -είμαι και εγώ ένας και τώρα το απαιτώ- τι κρύβεται πίσω από την περίεργη σιωπή και την ανοχή που επιμελώς επιδεικνύεις τα χρόνια της θητείας σου, στο παραπάνω περιβαλλοντικό έγκλημα που έχει φέρει την Μαλώνα πέραν των άλλων, στις περιοχές με τους υψηλότερους δείκτες πληθυσμού που έχουν νοσήσει από καρκίνο. Όλα αυτά τα χρόνια ακούτε και βλέπετε πως ο καρκίνος με μεγάλη συχνότητα κρουσμάτων και δίχως διάκριση ηλικίας, θερίζει τους κατοίκους της Μαλώνας. Πρόσφατα μεταξύ αυτών και το πιο αγαπημένο μου πρόσωπο. Σας έχει καθόλου προβληματίσει αυτό, όπως επίσης και το γεγονός πως οι επιδημιολογικές έρευνες δείχνουν ότι η μόλυνση του αέρα που αναπνέουμε αποτελεί επικίνδυνο παράγοντα πρόκλησης του καρκίνου; Όπως ακόμα η επιστημονική άποψη που θεωρεί ότι η ασθένεια αυτή εν πολύς οφείλεται ή έστω αφυπνίζεται από κάτι που τρώμε ή αναπνέουμε; Σε τι ενέργειες έχετε προβεί μέχρι σήμερα, προκειμένου να επισημανθούν οι πιθανοί κίνδυνοι και ίσως και οι αιτίες εμφάνισης σε τόσο μεγάλη κλίμακα και συχνότητα κρουσμάτων στην περιοχή; Σε αντιθέσει με αυτό που συμβαίνει στην άλλη περίπτωση, για τα κρούσματα ηπατίτιδας που πιθανόν εξαιτίας των λυμάτων επιβαρύνουν τους κατοίκους του Αρχαγγέλου, που έχει τα τελευταία χρόνια αναδειχθεί και ορθώς, στο μείζον πρόβλημα ολόκληρης της περιοχής. Ούτε βέβαια έχω αντιληφθεί, για αυτό διαφωτίστε με, στην εκτέλεση ποιών έργων έχει διατεθεί ο πακτωλός των εκατομμυρίων ευρώ, που λογικά θα έπρεπε όλα αυτά τα χρόνια να έχει εισπράξει η κοινότητα από την αναλογία του τέλους 13% επί των εσόδων πωλήσεων των φερτών υλικών.
Τέλος, θέλω να απευθυνθώ σε όλες της περιβαλλοντικές οργανώσεις της χώρας και τα κινήματα πολιτών και να τους προσκαλέσω να συμμετάσχουν στο 1ο River Party που θα πραγματοποιήσουμε τον Ιούλιο του 2010 στο Μάκαρη ποταμό. Το πρώτο festival στη Ρόδο της κοινωνίας των πολιτών, που από τις 5 Οκτωβρίου αποφάσισε, πως πρέπει να βγει από την σπηλιά της, να καταργήσει την ευγένεια και την ανοχή προς την εξουσία και «αντιεξουσιαστές απέναντι στην εξουσία», να μετατρέψουμε τον θυμό και την απελπισία μας σε αντίσταση, δράση και δημιουργικά κινήματα πολιτών.
Δημήτρης Κούκουλας
Δημότης διαμερίσματος Μαλώνας
του Δήμου Αρχαγγέλου.