ΚΑΙ ΤΟ ΦΑΡΑΓΓΙ ΤΟΥ ΑΓΟΡΙΑΝΙΤΗ (21Απριλίου 2002)
Όσο και να περπατάει κανείς, η Ελλάδα δεν τελειώνει. Μα άμα δεν γνωρίσουμε τις δικές μας περιοχές, δίπλα μας σχεδόν, δεν μπορούμε να έχουμε την απαίτηση να τις επισκεφθούν και να τις γνωρίσουν οι άλλοι.
Δεχθήκαμε με ιδιαίτερη χαρά την πρόσκληση να πάμε στο χωριό τους, τη Λιλαία, να μας φιλοξενήσουν στο εξοχικό τους, κι έτσι βρεθήκαμε ο Δημήτρης, η Αλέκα και η Ελίνα (η φιλοξενούσα οικογένεια Σταματόπουλου) η Βάσω κι εγώ, να απολαμβάνουμε ένα Σαββατοκύριακο στην ανοιξιάτικη φύση, στα ριζά του Παρνασσού.
Δεν είμαι ίσως ο κατάλληλος να παρουσιάσω το μεγαλείο της φύσης σ’ αυτή τη περιοχή, όμως θα προσπαθήσω να δώσω κάποια στοιχεία, που πιθανόν να σας βοηθήσουν να νοιώσετε την ανάγκη να γνωρίσετε από κοντά τη Λιλαία.
Η Λιλαία (Κάτω Αγόριανη), είναι ένα όμορφο παραδοσιακό χωριό 460 περίπου κατοίκων (στοιχεία απογραφής) στα βόρεια ριζά του Παρνασσού με άφθονα τρεχούμενα νερά, ιδιαίτερα τώρα την άνοιξη. Είναι η πηγή στην Αγία Ελεούσα, όπου υπάρχει και το ιερό της Δήμητρας, η πηγή του Γάτσινου, ο Αγοριανίτης, που κατεβαίνει ορμητικά δίπλα στο χωριό, με τα νερά του οποίου παλιότερα κινούνταν οι μύλοι του χωριού. Ερείπια μύλων συναντάμε και τώρα. Δυστυχώς ερείπια, γιατί θα μπορούσε κάλλιστα να ζωντανέψει η ιστορία του νερού μέσα από τις πηγές, τα ρέματα και τα άφθονα νερά της περιοχής.
Από το σπίτι βλέπαμε το Κάστρο, οπότε αποφασίστηκε αντί για οποιαδήποτε άλλη πορεία, που είχαμε στο μυαλό μας να κάνουμε στον Παρνασσό, να το επισκεφθούμε και να το γνωρίσουμε από κοντά
Η Λιλαία είναι μία αρχαιότατη φωκική πόλη, η οποία αναφέρεται στο "Νεών Κατάλογο" της Ιλιάδας. Τα τείχη της κατασκευάσθηκαν πιθανότατα στα μετά τον Φίλιππο χρόνια της ανοικοδόμησης των φωκικών ακροπόλεων, ενώ δείγματα μιας παλαιότερης οχύρωσης σώζονται στην κορυφή της ακρόπολης που πιθανόν να αποτελούσε το τείχος της Λιλαίας πριν από την καταστροφή του Φιλίππου.
Τα τείχη της ακροπόλεως είναι τραπεζιόσχημης τοιχοδομίας και περιλαμβάνουν κατά διαστήματα ορθογώνιους πύργους. Χρονολογούνται στον 4ο αιώνα π.Χ
Σε μερικά σημεία της αρχαίας οχύρωσης έχουν γίνει μετασκευές και προσθήκες στα χρόνια της Φραγκοκρατίας (13ος-14ος αιώνας). (Στοιχεία από το site του Υπουργείου Πολιτισμού)
Το κάστρο και τα τείχη, που εκτείνονται μέχρι μέσα στο χωριό, είναι σε αρκετά καλή κατάσταση, όμως είναι εμφανή τα στοιχεία της πρόσφατης φθοράς και η αδιαφορία των υπευθύνων. Οι τεράστιες πέτρες, πολύ καλά λαξευμένες, έχουν ανάγκη από μέτρα στήριξης και συντήρησης. Ιδιαίτερα κινδυνεύουν οι ορθογώνιοι πύργοι. Είναι απαραίτητο η Αρχαιολογική Υπηρεσία και ο Δήμος της περιοχής να ξεκινήσουν τις εργασίες οριοθέτησης, προστασίας, συντήρησης αλλά και επισκεψιμότητας του αρχαιολογικού χώρου. Να τοποθετηθεί μια καλαίσθητη ταμπέλα κοντά στο δρόμο, να γίνει το καθάρισμα από τους θάμνους και τα δέντρα, που φυτρώνουν ανάμεσα στα τείχη, να κατασκευαστεί ένα μονοπάτι στο πλάι, έτσι που να μην ανεβαίνουν οι επισκέπτες πάνω στα τείχη και καταστρέφουν ή γκρεμίζουν τις πέτρες, να αναρτηθούν ταμπελίτσες που να προτρέπουν στην προστασία.
Η πορεία μας συνεχίστηκε προς το φαράγγι του Αγοριανίτη, μέσα από τις όμορφες πεζούλες με τους τοίχους και με το βλέμμα στραμμένο διαρκώς στο αρχαίο κάστρο, τις σπηλιές και τα βράχια. Θα μπορούσε ίσως να γίνει ένα μονοπάτι για τους περιπατητές στο πλάι του ρέματος, με πιθανά ξύλινα γεφυράκια πάνω από το νερό και να ανασκευαστεί ο μύλος. Το σημαντικότερο είναι να σταματήσει να ρίχνει σκουπίδια στο ρέμα ο Επτάλοφος (¶νω Αγόριανη), γιατί δυστυχώς το ρέμα ήταν γεμάτο από πλαστικά μπουκάλια χλωρίνης και άλλων απορρυπαντικών
Συναντήσαμε πολλά είδη δέντρων (πουρνάρια, φιλίκια, τσαπρουνιές, καρυδιές, ακακίες, αγριλιές, πεύκα, κυπαρίσσια, σφεντάμια, πλατάνια, κέδρα, φτελιές, αγριοτριανταφυλλιές), αλλά και τεράστια ποικιλία λουλουδιών, πανέμορφες παπαρούνες και ασφάκες, Είναι αλήθεια ότι ο Παρνασσός έχει να επιδείξει εντυπωσιακά λουλούδια. Εδώ μπορεί κανείς να βρει τα πιο ασυνήθιστα και σπάνια φυτά, ιδιαίτερα στα βράχια και στις ορθοπλαγιές του φαραγγιού.
Ο Παρνασσός επίσης ήταν από παλιά, λόγω της μορφολογίας του, μια σημαντική περιοχή για τα αρπακτικά πουλιά. Εμείς δεν είχαμε την τύχη να συναντήσουμε μεγάλα αρπακτικά και γυπαετούς, που πιθανόν να υπάρχει κανένα ζευγάρι στα ψηλά. Όμως συναντήσαμε μικροπούλια διάφορα και απολαύσαμε τα αηδόνια, τις δεκοχτούρες και τους σπίνους, αλλά και τα βατράχια καθώς και μια βαριεστημένη δεντρογαλιά (μεγάλο φίδι)
Ήταν μια πολύ καλή εμπειρία Δημήτρη και μια σημαντική έκπληξη για μας, που δεν ξέραμε τη Λιλαία, αν και είμαστε τόσο κοντά. Πολλά πράγματα ίσως να μην αναφέρθηκαν, ακόμα και σπουδαία, όπως για παράδειγμα ότι η Λιλαία είναι η πατρίδα του καπετάν Διαμαντή ή ακόμα τα ωραία πέτρινα σπίτια. Ο διάλογος μπορεί να φωτίσει όλες τις πλευρές, άλλωστε αυτή είναι και η επιθυμία του site
Ο Δρυοκολάπτης