Η συντηρητικοποίηση της κοινωνίας και πώς απαντάει κανείς σ’ αυτό
Όλοι, λίγο πολύ, καταλαβαίνουμε σήμερα, στην εποχή της επιδοματικής πολιτικής των “pass”, ότι όσο μεγαλώνει η εξαθλίωση και η φτώχεια των πολιτών, με την παράλληλη αύξηση του παραγόμενου συνολικού «προϊόντος» και την άδικη και άνιση κατανομή του λεγόμενου «πλούτου», τόσο μεγαλώνει και βαθαίνει η συντηρητικοποίηση συνολικά της κοινωνίας. Με τον όρο «συντηρητικοποίηση» εννοούνται οι εθνικιστικές και φασιστικές αντιλήψεις, οι πολεμικές «κραυγές», ο ρατσισμός και η ξενοφοβία, ο κυρίαρχος καταλυτικός ρόλος της εκκλησίας, ο φόβος και η τρομοκρατία, η βία, οι διακρίσεις και η απομόνωση. Συντηρητικοποίηση είναι και η ιδεολογικοποίηση του ατομικού βολέματος, η αναγωγή του προσωπικού συμφέροντος σε ύψιστο αγαθό και η ρουσφετολογία, η απο-συλλογικοποίηση και η ακύρωση της κοινωνικής αλληλεγγύης. Έτσι εξυπηρετούνται τα σχέδια και οι στόχοι του κυρίαρχου νεοφιλελεύθερου πολιτικού συστήματος. Οι εξελίξεις στις ΗΠΑ και την Ευρώπη είναι σ’ αυτή την κατεύθυνση.
Για τη χώρα μας πιστεύω ότι σημαντικό πολιτικό ζήτημα είναι το πώς απαντάει κανείς σ’ αυτή την συντηρητική στροφή∙ και το ερώτημα που ορισμένοι βάζουν είναι: η εξαθλίωση οδηγεί στον συντηρητισμό ή ο συντηρητισμός στην εξαθλίωση. «Η κότα έκανε το αυγό ή το αυγό την κότα…». Το κακό είναι, και αποδεικνύεται αυτό στις πρόσφατες εκλογές, ότι η κυβέρνηση, οι κυβερνήσεις, δεν είναι παρά καθρέφτης αυτής της κοινωνίας.
Κάποιοι υποστηρίζουν, ότι η εξαθλίωση νομοτελειακά θα οδηγήσει τους μη έχοντες, τους καταπιεσμένους, να αντιδράσουν ενάντια στην αδικία και ενάντια στους έχοντες και κατέχοντες, στους καταπιεστές τους. Η εμπειρία δισεκατομμυρίων ανθρώπων σε ολόκληρο τον πλανήτη αποδεικνύει το αντίθετο. Το αποδεικνύουν οι λαοί της Ασίας, της Λατινικής Αμερικής, της Αφρικής, αλλά και η καθημερινότητα ενός μεγάλου αριθμού ανθρώπων στη Δύση. Το αποδεικνύουν οι εκατοντάδες χιλιάδες άστεγοι στις ευρωπαϊκές πόλεις, τα εκατομμύρια των πολιτών που “δεν τα βγάζουν πέρα”, τα εκατομμύρια των μεταναστών και των προσφύγων, που γκετοποιούνται στις υποβαθμισμένες περιοχές των πόλεων και τα “hot spots” και που εξακολουθούν να ζουν στο περιθώριο στις, κατά τα άλλα, λεγόμενες «αναπτυγμένες χώρες».
Δεν οδηγούνται στην αντίδραση και στην ανατροπή, διότι την «επαναστατική συνείδηση» την καλλιεργεί η αυτάρκεια και η μη εξάρτηση∙ την παράγει η ελευθερία. Και κατά τον Επίκουρο: «μέγιστος καρπός της αυτάρκειας είναι η ελευθερία». Τα διάφορα “pass” του Μητσοτάκη είναι το επιστέγασμα της εξάρτησης από μια επιδοματική πολιτική, που κρατάει τους πολίτες στα όρια της εξαθλίωσης. Τι άλλο μπορεί να αποφασίσει κανείς, περιμένοντας σαν το σκυλάκι το επόμενο “pass”, μετά τα διάφορα Market Pass, Power Pass, Fuel Pass, Youth Pass, Food Pass, Dendist Pass… Η αυτοενοχοποίηση των περισσοτέρων για την «δεινή» τους θέση -η οποία και αθωώνει το σύστημα- τους οδηγεί κυρίως στην περιθωριοποίηση, στην απομόνωση και στην κατάθλιψη, παρά στην αντίδραση. Κάτι σαν αυτό που λέγαμε «το Σύνδρομο της Στοκχόλμης».
Το πρόβλημα και το ερώτημα επομένως είναι: πώς μπορεί σήμερα οι κοινωνίες να νιώσουν -και να είναι έστω σε ένα βαθμό- αυτάρκεις για να απαλλαγούν από την εξάρτηση. Πώς να ξεφύγει ο πολίτης από τα γκέτο των λαϊκών συνοικιών των μεγάλων πόλεων, που αναπαράγουν την μιζέρια. Πώς μπορεί να αντιστραφεί αυτό το κλίμα της «συντηρητικοποίησης» πηγαίνοντας σε μια κοινωνία με όρους ευζωίας. Το πρώτο πράγμα που θα έπρεπε να απασχολεί είναι η αναζωογόνηση της υπαίθρου, η αποκέντρωση, η τοπικοποίηση/περιφερειοποίηση με πραγματική αυτοδιοίκηση. Για μια βιώσιμη, ισόρροπη, πολυκεντρική, ήπια «ανάπτυξη»/εξέλιξη/προοπτική, με σεβασμό στη φύση και στον άνθρωπο.
Λαμία, 30.5.2023
Στέφανος Σταμέλλος
1 σκέψη για το “Η συντηρητικοποίηση της κοινωνίας και πώς απαντάει κανείς σ’ αυτό”
Πολύ ενδιαφέρουσες σκέψεις!
Μου θύμισε μια συνέντευξη μιας επιζήσασας από την Β.Κορέα, η οποία εξηγούσε ότι η πείνα και η αγωνία των ανθρώπων εκεί για να εξασφαλίσουν το επόμενο γεύμα είναι ένας ισχυρός μηχανισμός ελέγχου του πληθυσμού με δύο τρόπους. Πρώτων, αριθμητικά, δηλαδή ένας μικρότερος πληθυσμός ελέγχεται καλύτερα και είναι διαχειρήσιμος από τις αρχές. Δεύτερον, συμβάλει στον πολιτικό έλεγχο καθώς οι άνθρωποι δεν έχουν τη δυνατότητα να σκεφτούν κάτι άλλο από το φαγητό άρα καθόλου χρόνο να διανοηθούν να επαναστατήσουν.
Στα δικά μας, βλέπω τον παραλληλισμό σε σχόλια ανθρώπων που ουσιαστικά λένε το αφοριστικό “έχουμε μεγαλύτερα προβλήματα από…” πχ δικαιώματα που πλήττονται, ευθύνες που δεν αναλαμβάνονται, αδικίες προς συμπολίτες τους.
Αυτό που λένε είναι δεν έχω χρόνο να κάνω τίποτα για τη βελτίωση της ζωής μας, γιατί είμαι στην επιβίωση.
Επίσης ψυχολογικά όταν βρίσκεται κάποιος στο survival mode, κλείνει, δεν αλλάζει, δίνει την ενέργειά του σε ένα πράγμα. Μέχρι να περάσει η κρίση. Τι συμβαίνει όμως όταν η κρίση, σε αυτή την περίπτωση οικονομική και κοινωνική συνεχίζεται για χρόνια; Πώς μπορεί ο άνθρωπος να δει το μέλλον όταν δεν ξέρει τι του ξημερώνει αύριο;